Sáng 6/7, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đồng chủ trì Hội nghị Trực tuyến toàn quốc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường quản lý Nhà nước đối với hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sỏi.
Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình chỉ ra, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về khai thác cát, sỏi, nhưng tình hình vi phạm vẫn chưa giảm. Ảnh: TN
Có dấu hiệu cán bộ bảo kê “cát tặc”
Báo cáo kết quả xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi và công tác đấu tranh chống “cát tặc”, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, sau gần 1 năm thực hiện kế hoạch, công an các cấp đã phát hiện, bắt giữ, xử lý hơn 4.300 vụ, gần 3.000 đối tượng và thu giữ hơn 1.000 phương tiện vi phạm. Tổng số tiền nộp phạt hơn 41 tỉ đồng, khởi tố 2 vụ vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.
Tình hình khai thác cát trái phép đã giảm đi, một số địa bàn trọng điểm đã được kiểm soát. Tuy nhiên, các đối tượng vẫn lén lút hoạt động ở một số địa điểm trên các tuyến sông Hồng, sông Đà, sông Lô, sông Thái Bình, sông Đồng Nai, sông Sài Gòn…
Theo Thượng tướng Vương, thủ đoạn hoạt động khai thác cát trái phép thường vào ban đêm, lợi dụng các ngày nghỉ lễ. Có nơi các đối tượng khai thác cát trái phép dùng bạo lực đe dọa, tranh giành địa bàn, phương tiện để khai thác cát trái phép và đối phó với cơ quan chức năng.
“Thậm chí có dấu hiệu bao che, bảo kê của một số cán bộ thoái hóa, biến chất trong cấp ủy, chính quyền từ xã đến cấp tỉnh và các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản, kể cả cơ quan bảo vệ pháp luật”, ông Vương lưu ý.
Bộ Công an đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) rà soát, không cấp phép khai thác ở những điểm sạt lở hay có nguy cơ sạt lở cao. Trước khi cấp phép khai thác khoảng sản, đặc biệt cát, sỏi phải thông báo với lực lượng công an để kiểm tra giám sát.
“Múc cát lên lấy tiền, có điều kiện tôi cũng đi múc”
Theo Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Công, hiện có khoảng 217 mỏ cát đã được địa phương cấp phép và khoảng 30 dự án khai thác khoáng sản trong vùng nước hàng hải. Tuy nhiên, việc quản lý, thăm dò, cấp phép khai thác mỏ vật liệu trên các tuyến hàng hải, đường thủy nội địa quốc gia tại một số địa phương chưa tuân thủ đầy đủ theo quy định của pháp luật, dẫn đến chồng lấn, chưa kiểm soát được các phương tiện tham gia thi công.
Trong khi đó, do nhu cầu về xây dựng rất lớn trong khi chưa có vật liệu thay thế vẫn phải dùng cát là chính, giá cát liên tục tăng. Ví dụ, chỉ với tuyến đường 5 đã dùng tới mấy chục triệu m3 cát để phục vụ cho việc san lấp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Phạm Khánh đề nghị, không dùng cát cho san lấp mà chỉ dùng cho xây dựng.
Ủng hộ, theo Thứ trưởng Vương, cần suy nghĩ khẩn trương đề xuất này. Như chỉ một đô thị ở Đà Nẵng, phải sử dụng 7 triệu m3 cát san lấp. “Với số lượng lớn như vậy, cả khu vực Miền Trung lấy đâu ra? Nên họ mới đi mua lung tung. Rất phải suy nghĩ điều này”, Thượng tướng nói.
“Giá cát liên tục tăng mạnh, tạo ra lợi ích kinh khủng. Chỉ múc cát lên lấy tiền, nói thật tôi có điều kiện tôi cũng đi múc”, Phó trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Đỗ Văn Đương phát biểu và đề nghị kiểm soát, giám sát chặt chẽ hơn. Mỏ nào gây nguy hiểm phải đình chỉ ngay, đồng thời phải đấu thầu, đấu giá "thực chất”, chứ không hình thức.
Theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Chính phủ đã có nhiều biện pháp rất mạnh để chấn chỉnh và các địa phương đã vào cuộc chống nạn “cát tặc”. Tuy nhiên, nhu cầu cát, sỏi rất lớn, giá cát, sỏi tăng mạnh nên cần xem xét toàn diện để vừa đảm bảo môi trường, tránh thiệt hại cho người dân và làm sao có đủ nguồn cung cho phát triển kinh tế.
“Bộ Xây dựng cần rà soát nhu cầu cát san nền, xem hiện nay khả năng đáp ứng cát san nền bao nhiêu, còn thiếu bao nhiêu chứ vừa rồi chúng ta rất bị động, ví dụ như đồng bằng sông Cửu Long thiếu rất nhiều”, ông Dũng nói và lưu ý, sớm có kết quả nghiên cứu sử dụng tro xỉ than vào san nền vì tại các nhà máy nhiệt điện có rất nhiều.
Đề cao trách nhiệm, xử lý nghiêm vi phạm
Liên quan đến việc xử lý vi phạm, Phó Ban Dân nguyện đề nghị Bộ Công an tăng cường khởi tố hình sự. “Nơi nào có dấu hiệu bảo kê, dấu hiệu sạt lở thì công an cần khởi tố vụ án để điều tra, khi nào làm rõ vi phạm các cá nhân thì khởi tố bị can tính sau. Không thể để tình trạng tài nguyên đấy muốn làm gì thì làm. Tàu khai thác cát lớn thế có phải cái kim sợi chỉ đâu, người dân bức xúc thế chứ có phải không ai biết đâu”.
Còn theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, cũng cần hoàn thiện pháp luật, những văn bản quy phạm liên quan đến vấn đề cát, sỏi như văn bản hướng dẫn quản lý, văn bản chế tài xử phạt. “Cần rà soát lại quy hoạch, rà soát lại cả giấy phép nếu còn phù hợp cho tiếp tục, giấy phép nào không còn phù hợp thì rút lại. Cùng với đó, gắn quy hoạch cát, sỏi với chống sạt lở bờ sông, bờ biển”.
Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu, các bộ, ngành, địa phương đề cao trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ, quyết tạo được một bước chuyển biến rõ rệt trong việc quản lý, khai thác tài nguyên cát, sỏi.
Theo đó, Bộ GTVT phối hợp với Bộ TN&MT, UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về khai thác tài nguyên cát, sỏi; tăng cường các biện pháp bảo đảm an toàn, phát triển bền vững khu vực bị ảnh hưởng từ việc khai thác cát, vấn đề sạt lở ven sông, ven biển cũng như tác động cộng hưởng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Trung Trung Bộ.
“Kiên quyết xử lý tổ chức, cá nhân và trách nhiệm người đứng đầu địa phương nếu để xảy ra tình trạng lập bến bãi thu mua cát trái phép, khai thác cát, sỏi trái phép”, Phó Thủ tướng nói và yêu cầu Bộ Công an tập trung mở các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm trong hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép tại các địa phương.
“Bộ Công an phải chỉ đạo công an các địa phương phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tăng cường kiểm tra, xử lý đối với các hoạt động khai thác cát trái phép theo đúng quy định của pháp luật. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng chuyển cơ quan điều tra để xử lý hình sự”, ông Trương Hòa Bình nhấn mạnh.