Vụ việc bắt đầu từ tháng 11-2017, khi UBND TP HCM chỉ đạo Thanh tra TP thanh tra việc chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp thành đất ở tại huyện Hóc Môn giai đoạn từ năm 2015 đến tháng 7-2016. Đến nay, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong cho biết sau khi tiến hành thanh tra, có một số hồ sơ phải chuyển sang cơ quan điều tra.

Kiểm tra 100 hồ sơ, 89 hồ sơ chưa hợp lệ

Theo Thanh tra TP, khi tiến hành thanh tra, đoàn đã chọn 100 hồ sơ có diện tích chuyển mục đích sử dụng đất ở lớn nhất trong số 1.392 hồ sơ chuyển mục đích sử dụng đất có diện tích đất ở lớn hơn 500 m2 đến 6.658 m2 để kiểm tra. Qua đó nhận thấy có đến 89 hồ sơ chưa hợp lệ theo quy định (ghi nhận thông tin đơn theo mẫu không đầy đủ, thiếu một số biên bản, văn bản...). Điều đáng nói là cả 100 hồ sơ xin chuyển mục đích sử dụng đất không xác định vị trí trên bản đồ kế hoạch sử dụng đất hằng năm được cấp thẩm quyền phê duyệt. Thanh tra TP kết luận việc chuyển mục đích sử dụng đất của toàn bộ 100 hồ sơ là không đúng trình tự thủ tục theo quy định.

Thanh tra TP HCM kết luận có tình trạng gom đất nông nghiệp để chuyển mục đích nhằm phân lô tách thửa Ảnh: Bảo Nghi

Ngoài ra, số liệu thực tế thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở năm 2015, 2016 theo báo cáo của Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) huyện Hóc Môn so với số liệu theo báo cáo thuyết minh tổng hợp kế hoạch sử dụng đất hằng năm có sự chênh lệch rất lớn (211,24/830,52 ha năm 2015; 78,17/1,98 ha năm 2016). Điều này dẫn đến việc phê duyệt kế hoạch sử dụng đất hằng năm không bảo đảm tính chính xác. Ngoài ra, Thanh tra TP kết luận kế hoạch sử dụng đất năm 2015, 2016 của UBND huyện Hóc Môn lập nhưng không thể hiện các khu vực dự kiến chuyển mục đích sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình trên bản đồ kế hoạch sử dụng đất nên việc chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân là không có cơ sở thực hiện.

Chủ tịch UBND TP Nguyễn Thành Phong nhấn mạnh để xảy ra sự việc trên là do sự yếu kém trong công tác quản lý của chính quyền địa phương. Chủ tịch UBND TP cũng cho biết ông đã giao Trung tâm Báo chí kết hợp với Thanh tra TP trong thời gian tới tổ chức họp báo sự việc trên vì vụ việc liên quan đến rất nhiều quyền lợi của người dân.

Có tình trạng gom đất nông nghiệp

Ngoài những vi phạm trên, Thanh tra TP cũng chỉ ra việc lập kế hoạch sử dụng đất năm 2015, 2016 của huyện Hóc Môn cũng không đúng quy định, không đúng tiến độ, không sát với tình hình thực tế, dẫn đến thực hiện không khả thi. Cơ sở số liệu thực tế không bảo đảm tính đồng bộ, không xác định mốc thời gian cụ thể để chốt số liệu báo cáo từng năm, dẫn đến số liệu giữa các báo cáo có sự chênh lệch; việc xác định tiêu chí đất ở nông thôn và đất ở đô thị không chính xác dẫn đến có sự đột biến tăng giảm về số liệu hằng năm.

Theo Thanh tra TP, việc trình UBND TP phê duyệt kế hoạch sử dụng đất 5 năm và hằng năm của huyện Hóc Môn không bảo đảm tính chính xác và phù hợp số liệu báo cáo giữa các năm. Chẳng hạn, theo kế hoạch, đất ở nông thôn năm 2015 phải tăng hơn 375 ha, đất ở đô thị phải tăng hơn 86 ha thì thực tế đất ở nông thôn tăng hơn 933 ha (vượt 150% kế hoạch), còn đất ở đô thị lại giảm 103 ha.

Từ đây, Thanh tra TP khẳng định việc chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở tại huyện Hóc Môn có biểu hiện buông lỏng, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều sai phạm, thiếu sót. Theo đó, việc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở với diện tích lớn không xuất phát từ nhu cầu thực tế để ở mà chủ yếu là một số cá nhân tiến hành gom đất nông nghiệp rồi xin chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở để sang nhượng, tự ý phân lô tách thửa, kinh doanh bất động sản, xây dựng nhà kho, nhà xưởng. Hiện trạng để đất trống chiếm gần 68%; xây dựng nhà ở kết hợp văn phòng, nhà kho, nhà xưởng chiếm hơn 14,5%; tách thành nhiều thửa chiếm hơn 5%; còn lại là xây dựng nhà ở, nhà trọ cho thuê chiếm hơn 12%. Việc này đã làm ảnh hưởng đến định hướng phát triển quy hoạch nói riêng, ảnh hưởng đến định hướng phát triển kinh tế - xã hội và nhiệm vụ chính trị của huyện nói chung, gây trở ngại cho việc kêu gọi đầu tư thực hiện các dự án xây dựng khu dân cư, dự án hạ tầng, tăng chi phí bồi thường, hỗ trợ đối với các dự án.

Những sai phạm trên, theo cơ quan thanh tra, trách nhiệm thuộc về chủ tịch UBND huyện, trưởng phòng TN-MT, trưởng phòng quản lý đô thị và chủ tịch các xã - thị trấn các thời kỳ có liên quan. Chủ tịch UBND huyện Hóc Môn giai đoạn này là ông Lê Tuấn Tài đã bị Ủy ban Kiểm tra Thành ủy cảnh cáo hồi cuối năm 2016. Ngoài ra, ông Hà Ngọc Hùng, Trưởng Phòng Quản lý đô thị huyện, bị cách hết chức vụ trong Đảng; ông Lý Hiếu Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện và ông Hà Minh Dương, nguyên Trưởng Phòng TN-MT huyện Hóc Môn, bị khiển trách.