Mặc dù những năm gần đây, ngành Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều bước phát triển nhưng so với các vùng miền khác thì vẫn là “vùng trũng”. Để tương lai vươn lên thoát khỏi “vùng trũng”, Đồng bằng sông Cửu Long xem ngành Du lịch là một trong những động lực phát triển kinh tế - xã hội để đầu tư. Khung định hướng “Phát triển vùng Đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” của Bộ Kế hoạch – Đầu tư xác định Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều tiềm năng lợi thế phát triển du lịch và đề xuất 5 lĩnh vực phát triển thương hiệu du lịch.

Bến Ninh Kiều - Bến du thuyền sông nước Cần Thơ.

Phát triển chưa tương xứng với lợi thế tiềm năng…

Theo nhận định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngành Du lịch Đồng bằng sông Cửu Long được coi là một trong những động lực phát triển kinh tế quan trọng trong những năm tới đây. Nhờ có nguồn tài nguyên du lịch đa dạng và đặc thù bao gồm cảnh đẹp, đường thủy, lối sống trên thuyền và bờ biển, hệ động thực vật đa dạng và lòng mến khách của địa phương, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đóng một vai trò quan trọng trong phát triển du lịch Việt Nam.

Năm 2018, các tỉnh, thành phố trong vùng đã đón gần 30 triệu lượt khách du lịch, trong đó khách nội địa chiếm khoảng 90%. Trong giai đoạn này, doanh thu du lịch từ 06 lên 24 ngàn tỷ đồng, tuy nhiên, những con số này tương đối thấp so với các khu vực khác ở Việt Nam.

Tầm quan trọng của ngành Du lịch đối với phát triển của vùng trong tương lai cũng được nhấn mạnh do du lịch là ngành sử dụng nhiều lao động, một số vị trí việc làm cũng không đòi hỏi nhiều kỹ năng chuyên sâu, do vậy du lịch có thể nhanh chóng tiếp nhận nguồn lao động dư thừa từ các lĩnh vực như nông nghiệp.

Điển hình là đảo Phú Quốc (Kiên Giang) đã phát triển thành trung tâm du lịch quan trọng của vùng. Các điểm khác cũng có bước phát triển ấn tượng như: cụm cù lao Long – Lân – Quy - Phụng (Bến Tre, Tiền Giang), Cần Thơ, Mũi Cà Mau, Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp), Núi Sam (An Giang), Hà Tiên, Kiên Lương và huyện đảo Kiên Hải (Kiên Giang).

Một trong những vấn đề là thời gian lưu trú của khách quốc tế trong vùng rất ngắn, trung bình 1,95 ngày và khách nội địa 1,7 ngày. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải thiện việc tiếp thị sản phẩm và cải thiện chất lượng trải nghiệm. Việc thiếu khả năng tiếp cận tổng thể và thời gian hành trình dài có thể tác động đáng kể đến việc quản lý thời gian của khách du lịch, với các điểm tham quan thường bị phân tán trong một khu vực rộng và do đó khó có thể tổ chức một tour du lịch tổng thể. Cũng có thể do các tỉnh đang tranh giành khách du lịch nhưng không tạo ra sự khác biệt cho sản phẩm của mình đối với các khu vực khác, rõ ràng là có nhiều điểm hấp dẫn nhưng thiếu quảng bá có mục tiêu.

Hòn Sơn (Kiên Hải, Kiên Giang) hấp dẫn du khách nội địa.

Những thách thức đối với phát triển du lịch của vùng là duy trì di sản văn hóa và thiên nhiên, giảm thiểu các hạn chế về cơ sở hạ tầng. Khả năng tiếp cận dự kiến sẽ tăng lên do cải thiện đường sá và mở rộng sân bay được dự đoán sẽ tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển của ngành Du lịch trong tương lai. Khu vực này, cần tìm được vị trí thích hợp trong thị trường khách du lịch quốc gia và quốc tế. Ngoài Phú Quốc, không có địa điểm nào rõ ràng ở Đồng bằng sông Cửu Long có thể cho phép du lịch phát triển tập trung, quy mô lớn. Du thuyền trên sông sẽ là sản phẩm chính của phát triển du lịch đại trà vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Xây dựng thương hiệu trên 5 lĩnh vực

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để du lịch một số khu vực trọng điểm phát triển là cần phải phát triển hạ tầng kỹ thuật như đường giao thông, điện, nước, khách sạn, dịch vụ du lịch, trung tâm thương mại và các công trình du lịch khác.

Phú Quốc hấp dẫn du khách quốc tế

Tiềm năng đóng góp vào phát triển kinh tế của vùng nói chung về tiềm năng của du lịch thì số lượng và quy mô có thể có các khoản đầu tư này là rất nhỏ. Tiềm năng du lịch của Đồng bằng sông Cửu Long được nhấn mạnh bởi các nghiên cứu gần đây do thành phố Cần Thơ khởi xướng và Tập đoàn tư vấn Boston thực hiện. Kỳ vọng là tổng chi tiêu của khách du lịch trong khu vực đạt 4 tỷ USD vào năm 2030, với 19 triệu lượt khách lưu trú qua đêm.

Các mục tiêu này được dự báo dựa trên việc xây dựng thương hiệu du lịch khu vực và hình thành hệ thống quản lý chuyên nghiệp liên kết. Nghiên cứu này đã đề xuất 5 lĩnh vực để phát triển thương hiệu du lịch Đồng bằng sông Cửu Long. Đó là câu chuyện về Đất Phương Nam; Du lịch dựa trên sông Cửu Long; Khám phá vùng Đồng bằng sông Cửu Long; Điểm đến cho doanh nghiệp; Giải trí. Để giải quyết những lĩnh vực này, phát triển du lịch tại Phú Quốc sẽ tập trung vào lĩnh vực giải trí; bến Ninh Kiều (Cần Thơ) có khả năng hỗ trợ hoạt động dựa trên sông Mekong. Nhu cầu phát triển du lịch ở Đồng bằng sông Cửu Long bao gồm nhiều cân nhắc định tính khác nhau để đảm bảo tính bền vững.

Rừng đước Cà Mau trông đẹp mắt.

Tăng trưởng du lịch nhanh và không được quản lý có thể dẫn đến mô hình du lịch tập trung vào một vài điểm đến, đe dọa các di sản tự nhiên, văn hóa và đô thị, đồng thời gây ra các tác động xã hội không mong muốn. Nếu không được quy hoạch hợp lý, các cơ hội mới do phát triển cơ sở hạ tầng giao thông mang lại có thể không được sử dụng cho phát triển du lịch ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Thiên nhiên Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp).

Thách thức chính đối với các tỉnh, thành Đồng bằng sông Cửu Long là quản lý tốc độ tăng trưởng nhanh này đảm bảo rằng khách du lịch được cung cấp các sản phẩm đa dạng, chất lượng cao, có lợi cho người dân và góp phần tích cực vào việc bảo tồn môi trường và di sản văn hóa phong phú của vùng. Vấn đề này, phát triển các điểm đến mới tại mũi Cà Mau (Khu du lịch quốc gia Năm Căn - Cà Mau) và phát triển hệ sinh thái - du lịch quốc gia tại Vườn quốc gia U Minh Hạ (Kiên Giang) là những nguồn động lực đa dạng và khuyến khích sinh thái du lịch, mặc dù tác động kinh tế - xã hội cuối cùng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, có thể phát triển các mô hình du lịch bền vững tại các khu di sản thiên nhiên phù hợp với các thông lệ và tiêu chuẩn bền vững bằng cách cải thiện chất lượng nước bằng cách quản lý chất thải hiệu quả; phát triển và sử dụng hiệu quả các chuỗi cung ứng địa phương để giảm áp lực vận chuyển; thu hút cộng đồng địa phương trong việc quản lý các địa điểm và tạo điều kiện cho họ hưởng lợi trực tiếp từ các hoạt động du lịch.

Trái cây miệt vườn Đồng bằng sông Cửu Long hấp dẫn du khách.

Nông nghiệp hữu cơ và các hình thức du lịch sinh thái khác nhau bao gồm cả du lịch sinh thái nông nghiệp sẽ giúp tăng số lượng khách du lịch đến thăm đồng bằng. Khách du lịch đến thăm các trang trại hữu cơ, thu thập nguyên liệu cho những lớp học nấu ăn, đến thăm rừng ngập mặn và rừng tràm ngập nước, thăm các địa điểm phục hồi bao gồm rừng nội địa thuộc tỉnh Đồng Tháp và trải nghiệm đồng sen - câu cá, cũng như tận hưởng vườn trái cây thuộc tỉnh Bến Tre, Tiền Giang và “vương quốc” hồ tiêu Phú Quốc.