(NoithatXHome.vn) – Hà Nhì là một dân tộc thiểu số sinh sống chủ yếu ở vùng núi cao phía Tây Bắc và cũng là dân tộc có các sắc thái văn hoá rất độc đáo. Tùy vào mỗi thời điểm trong năm, tộc người Hà Nhì lại có những lễ cúng khác nhau thể hiện sự tôn trọng và tôn thờ đối với thế giới thần linh.

Hãy cùng Portfolio tìm hiểu các lễ cúng trong trong phong tục tập quán của tộc người Hà Nhì nhé!

1. Lễ cúng trời của tộc người Hà Nhì

Người Hà Nhì rất coi trọng đời sống văn hóa tâm linh. Họ quan niệm rằng: tất cả những sự vật, hiện tượng xung quanh đời sống đều được phong thần như: Thần Mưa, Thần Sấm, Thần Núi, thần Rừng, thần Bản, thần Nương…trong đó vị thần ngự trị cao nhất, nhiều quyền lực nhất và cai quản các thần chính là Trời.

Vì vậy, tộc người Hà Nhì có tục cúng trời để tạ ơn các thần đã ban phát phước lộc cho bản làng bốn mùa trù phú, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt và cầu an lành, ấm no trong năm.

Lễ cúng trời được diễn ra từ lúc mặt trời mọc, làm lễ tại nơi cao nhất của nhà (nóc nhà). Vật tế lễ bao gồm 3 cây hương, 1 con gà trống, 3 chén rượu, 3 chén chè, 3 bát gạo, 1 quả trứng sống (để vào bát gạo ở giữa), 3 miếng bánh giầy, 1 bát nước trắng, và 1 cái vòng bạc của người phụ nữ trong gia đình.

Khi làm lễ, người chủ nhà sẽ cầm con con gà sống nhằm 4 hướng khấn vái, đọc lời tế và cầu xin Trời ban những điều may mắn sẽ đến với gia đình họ trong năm.

Đặc biệt, người Hà Nhì không dùng đèn chiếu sáng mà dùng nến để tế lễ. Khi 3 nén hương tàn, cây nến cháy hết, lễ cúng Trời cũng kết thúc.

Sau đó, mọi thành viên trong gia đình sẽ quây quần làm thịt gà, gia chủ lạy bốn hướng để tạ ơn Trời lần cuối bằng cách đổ rượu trong chén xuống nóc nhà để mời Trời.

Bạn hãy tham khảo thêm

• Khám phá cầu Thủ Thiêm (Sài Gòn) – địa điểm vui chơi thú vị dành cho giới trẻ
• Khám phá chùa Bái Đính và lễ hội nổi tiếng của tỉnh Ninh Bình
• Khám phá con đường dưới đáy biển bí ẩn có một không hai ở Việt Nam
• Khám phá công viên công cộng khổng lồ Parkorman ở Istanbul
• Khám phá cuộc sống hoàng cung xưa tại Dinh Bảo Đại Đà Lạt

2. Lễ cúng bản của tộc người Hà Nhì

Theo phong tục tập quán truyền thống của người Hà Nhì, lễ cúng bản thường được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hàng năm, nhằm những ngày đẹp, khỏe, nhiều may mắn như ngày con trâu (Nhù no), con hổ (Khà là), con dê (Gió no).

Đây là khoảng thời gian dân bản chuẩn bị phát nương làm rẫy, chuẩn bị gieo trồng vụ mới nên cần cầu xin sự phù hộ của trời đất làm cho mưa thuận gió hòa, xua đuổi tà ma quỷ dữ để có được một mùa màng tươi tốt bội thu.

Lễ cúng bản của tộc người Hà Nhì được tổ chức tại khu đất ngay đầu bản, diễn ra trong 1 ngày với nhiều công xưởng gỗ nghi thức và có tới 6 mâm cúng (trong các mâm cũng bắt buộc phải có một con lợn, một con gà và trên mâm cúng cũng bao giờ cũng có xôi màu vàng làm từ gạo nếp).

6 mâm cúng bao gồm: mâm cúng đầu bản, mâm cúng cống bản, mâm cúng thần núi, mâm cúng thần lửa, mâm cúng thần đất, mâm cúng thần rừng.

Trong 6 mâm đó, mâm cúng đầu bản là mâm cúng quan trọng nhất, do thầy cúng chính làm chủ lễ và lễ vật phải to hơn các mâm khác.

Chủ lễ và người dân bản phải lựa chọn vị trí đặt mâm cúng này ở gốc một cây si cổ thụ, trên một quả đồi nằm ở phía Đông Bắc của bản – nơi được xem là nơi linh thiêng không cho phép bất kỳ một ai tùy tiện ra vào khu vực này, cũng chính là khu vực được cộng đồng người Hà Nhì trông coi bảo vệ không cho thú rừng hoặc trâu bò phá hoại.

Tộc người Hà Nhì còn quan niệm, trong suốt thời gian diễn ra nghi lễ này, người dân trong bản chỉ nói chuyện với nhau bằng tiếng của người Hà Nhì vì chỉ thần linh tổ tiên của người Hà Nhì mới nghe được thứ tiếng này, đồng thời không được mang vác bất cứ vật gì trên vai, và cũng phải cấm những người lạ không được vào bản.

Khi lễ cúng bản kết thúc, mọi người trong bản cùng ngồi đài tưởng niệm lại với nhau ăn uống vui vẻ với cảm giác được bình an, vì họ tin rằng đã được thần linh che chở phù hộ.

3. Lễ cúng cơm mới của tộc người Hà Nhì

Lễ cúng cơm mới của người Hà Nhì thường diễn ra vào tháng 7, tháng 8 âm lịch hàng năm để tạ ơn thần linh, mừng một ngày mùa bội thu.

Trước ngày diễn ra lễ cúng cơm mới, chủ nhà sẽ lên nương ngắt 9 bông lúa mang về nhà nấu với nồi cơm bằng gạo cũ, đại ý nồi cơm của năm mới.

Tộc người Hà Nhì quan niệm, mâm cúng càng nhiều lễ vật thì càng chứng tỏ lòng thành với thần linh, với trời đất càng lớn.

Bởi vậy, người Hà Nhì thường đem tất cả sản vật nông sản thu được trong một năm, nấu thành mỗi thức một bát và khi ăn bát nào cũng phải để thừa.

Khi cúng, mâm lễ càng nhiều càng chứng tỏ lòng thành với trời đất.

Thế nên, tất cả những sản vật của một năm cũ làm ra sẽ được nấu mỗi thứ một bát. Và khi ăn họ có một nguyên tắc: đồ ăn nào cũng phải để thừa bởi họ quan niệm hôm nay cái nào thừa ra thì sang năm mình sẽ du dưa ra nhiều tiền nong các thứ.

Một điều khá lạ và đặc biệt trong lễ cúng cơm mới của tộc người Hà Nhì đó là người ta cũng phải cúng con chó trước trước khi lễ tạ tổ tiên, đất trời.

Quan niệm này xuất phát từ những câu chuyện xưa của những người già làng kể lại: Tương truyền trong một trận lũ lớn đã cuốn trôi hết ngô, lúa khiến người Hà Nhì mất kế sinh nhai.

Bất ngờ vào một đêm trăng sáng, các cụ già trong bản nhìn thấy một con chó ngủ trên mỏm đá gần với mặt trăng, đuôi mang theo mấy hạt thóc. Từ mấy hạt thóc đó, giống được gây thành ruộng lúa tốt tươi để cứu đói và nuôi sống dân bản.

Chính vì vậy mà từ đó đến nay người Hà Nhì luôn truyền miệng sự tích này và dặn con cháu phải xem con chó là vật cứu tinh trong đời sống vật chất lẫn tinh thần.

Bởi vậy, để nhớ ơn chó, người Hà Nhì khi làm mâm cơm mới đều phải cúng tạ chó.

Ngoài 3 lễ cúng trên, tộc người Hà Nhì còn có rất nhiều lễ cũng khác trong năm, thể hiện đời sống văn hóa tâm linh đặc đắc với lòng thành kính của mình với tổ tiên, Trời Đất.

Trong các bài viết sau, chúng chúng tôi sẽ tiếp tục giới thiệu tới Quý độc giả những phong tục tập quán độc đáo của các đồng bào dân tộc thiểu số Việt Nam. Đừng quên theo dõi gotrangtri.vn và đặt yêu cầu tư vấn thiết kế nội thất bạn nhé!