Dự thảo thí điểm vừa được Bộ Xây dựng đưa ra. Theo đó, sẽ có nhiều gói thuê cho khách hàng lựa chọn hình thức trả tiền từ từng tháng đến hợp đồng từ 6 đến 12 năm. Mặc dù có ý nghĩa xã hội rất lớn, hướng đến đối tượng người thu nhập thấp không có điều kiện mua nhà, song bài toán hiện nay là cơ chế, chính sách thế nào để khuyến khích, thu hút được các doanh nghiệp tham gia xây dựng loại nhà này.

Theo ông Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, tiền thuê nhà chiếm khoảng 30% thu nhập một tháng là hợp lí, tức là số tiền 2 triệu đồng thuê nhà phù hợp với các hộ thu nhập từ 6-7 triệu đồng/tháng – đối tượng người thu nhập thấp hiện nay. Trong khi thực tế, người dân đang phải thuê nhà phổ biến ở mức cao, nếu 2 triệu đồng thường chỉ thuê được căn nhà khoảng 18-25 m2, điều kiện lại không được đảm bảo. Đấy là đối với người thuê nhà. Còn với doanh nghiệp, bài toán xây nhà cho thuê với mức giá rẻ như thế không dễ.

Ông Phạm Sỹ Liêm phân tích: với mức giá này, tính ra người thuê nhà chỉ phải trả khoảng 50.000 đồng/m2. Trong khi theo kinh tế học nhà ở, giá thuê hàng tháng được tính toán bằng 1% giá trị căn nhà đó. Như vậy, loại nhà này sẽ được xây dựng chỉ với 5 triệu đồng/m2, đây là điều không thể thực hiện trong điều kiện hiện nay. Ông Phạm Sỹ Liêm nói: “Như thế nghĩa là cho thuê 100 tháng mới thu hồi được vốn, tức là 8-9 năm. Bây giờ có 5 triệu/m2 trong khi nhà xây khoảng 10 triệu/m2, thời gian thu hồi vốn phải gấp đôi. Như vậy, không có nhà kinh doanh nào dám đi vay tiền để xây cả”.

Theo kết quả rà soát, hiện nay và đến 2015 trong khu vực đô thị cả nước có khoảng 1,740 triệu người có khó khăn về nhà ở và 1,715 triệu công nhân có nhu cầu chỗ ở ổn định. Để đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp và công nhân lao động các khu công nghiệp, cần phải xây dựng 700.000 căn hộ. Do đó, bên cạnh xây nhà ở xã hội, thì nhà cho thuê giá rẻ là lý tưởng đối với người thu nhập thấp.

Ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội cho rằng: đầu tư xây dựng lớn nhưng thu lại rất nhỏ, do đó cần cân nhắc tính toán thật kỹ. Với giá đất hiện nay, xây nhà cho thuê sẽ phù hợp hơn ở ngoại ô hoặc các tỉnh, thành, các khu công nghiệp, còn trong nội thành Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, duy trì mức giá cho thuê 2 triệu đồng/tháng sẽ khó khăn. Chính sách Nhà nước trong vấn đề này cần mang tính đột phá để huy động nguồn lực từ các doanh nghiệp, chẳng hạn như đổi đất lấy hạ tầng… mới có thể thực hiện được.

“Nhà nước bỏ ra hay huy động người dân đi chăng nữa cuối cùng vẫn là bài toán hiệu quả kinh tế. Ý tưởng tốt nhưng không thể cào bằng các địa phương giống nhau mà phải phân ra từng khu vực, tính toán rất sát thực, lường được tiềm lực của chính quyền địa phương cũng như nhà nước. Nếu làm cái này cần phải huy động được nguồn vốn rất dài”.

Tại kỳ họp Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản mới đây, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cũng khẳng định: đây là vấn đề rất khó nhưng vẫn phải thực hiện. Trong điều kiện ngân sách Nhà nước hạn hẹp, chúng ta đang tái cơ cấu đầu tư công, cần nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách hợp lí để kêu gọi xã hội cùng làm, với mục tiêu xây nhà cho người thu nhập thấp thuê mà doanh nghiệp vẫn có lãi.

“Chúng ta có cơ chế hỗ trợ thế nào để doanh nghiệp xây nhà cho người thu nhập thấp thuê mà vẫn phải có lãi, nếu không doanh nghiệp không làm, Nhà nước lại phải bỏ vốn ra mà Nhà nước thì không có. Cho nên chúng ta phải xây dựng cơ chế, chính sách để khuyến khích doanh nghiệp làm. Doanh nghiệp không làm chúng ta không đạt được, đối tượng người thu nhập thấp không có khả năng mua nhà sẽ không được đáp ứng”- Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải nói.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về nhà ở và thị trường bất động sản cũng nhấn mạnh: hiện 1 tỷ lệ rất lớn là người dân tự xây nhà cho thuê. Do đó, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội cùng các địa phương cần phối hợp rà soát lại cơ chế, chính sách để có biện pháp hướng dẫn đối tượng người dân xây nhà cho thuê, đảm bảo điều kiện sống tối thiểu, mức giá phù hợp với đối tượng người thu nhập thấp.