Báo cáo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội cho thấy, quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn thành phố hiện bao gồm: quỹ nhà cho thuê để sử dụng vào mục đích kinh doanh, dịch vụ và các mục đích khác không phải để ở (gọi là quỹ nhà chuyên dùng); quỹ nhà cho thuê để sử dụng làm trụ sở làm việc tại Cung Trí thức thành phố; quỹ nhà cho thuê để sử dụng vào mục đích làm trụ sở, kinh doanh, dịch vụ công cộng tại tầng 1 hoặc tầng 2 các nhà chung cư tái định cư; quỹ nhà ở xã hội được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách dành cho công nhân lao động ở các khu công nghiệp thuê (gọi là quỹ nhà ở công nhân); quỹ nhà ở xã hội được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách cho các hộ gia đình có khó khăn về nhà ở thuê.

Theo cơ chế quản lý hiện nay, UBND thành phố là chủ sở hữu tài sản, có thẩm quyền quyết định giá cho thuê, đối tượng thuê, thu hồi, điều chuyển quỹ nhà, chuyển mục đích sử dụng và cho phép bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất với quỹ nhà chuyên dùng.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, việc quản lý nhà chuyên dùng vẫn mang tính bao cấp, giá cho thuê nhà thấp hơn so với thị trường và thực hiện theo quyết định của UBND thành phố. Vì vậy, từ năm 2009 đến nay, số tiền cho thuê nhà chuyên dùng chỉ thu được gần 300 tỷ đồng.

Đối với quỹ nhà tại Cung Trí thức thành phố, hiện Hà Nội đã chấp thuận cho 51 đơn vị, tổ chức thuê sử dụng nhưng có 16 đơn vị xin trả lại diện tích nhà thuê do không còn nhu cầu hoặc không đủ kinh phí trả tiền thuê. Đến nay, có 35 tổ chức, đơn vị đang thuê sử dụng 7.777,4 m2.

Về quỹ nhà cho thuê để sử dụng vào mục đích làm trụ sở, kinh doanh, dịch vụ công cộng tại tầng 1 hoặc tầng 2 nhà chung cư tái định cư, tổng diện tích hiện có là 51.748 m2, đã bố trí dành cho sinh hoạt cộng đồng là 1.122 m2, đã cho thuê 45.788 m2, từ năm 2009 đến nay thu được trên 50 tỷ đồng từ nguồn cho thuê.

Tại buổi làm việc giữa Hội đồng Nhân dân thành phố và Sở Xây dựng chiều 23/8, nhiều đại biểu trong đoàn giám sát thẳng thắn chỉ ra với cách cho thuê, quản lý cho thuê, giá cho thuê nhà chuyên dụng như hiện nay đang dẫn đến một sự lãng phí rất lớn nguồn tài sản công, thất thoát lớn về nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Theo ông Lê Hoài Nam, Trưởng ban Pháp chế - Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội, nhà chuyên dụng ở Hà Nội tập trung phần lớn tại hai quận Hoàn Kiếm và Hai Bà Trưng. Đây là khu vực có vị trí đắc địa phục vụ kinh doanh dịch vụ, nhưng thành phố lại cho thuê với giá bao cấp 80.000 đồng/m2 là quá thấp so với giá thực tế.

Tuy nhiên, trên thực tế các đơn vị được thuê nhà chuyên dụng là các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước nhưng trên thực tế, rất nhiều đơn vị đã thuê nhà với giá bao cấp rồi cho doanh nghiệp khác thuê lại với giá thuê nhà lên đến cả hàng trăm USD/m2/tháng, cao gấp 30 - 40 lần để thu lợi bất hợp pháp.

Trước thực tế đó, Phó chủ tịch Hội đồng Nhân dân Thành phố Lê Văn Hoạt yêu cầu Sở Xây dựng giải trình rõ việc xây dựng cơ chế giá cho thuê nhà chuyên dụng cũng như quy chế quản lý sử dụng quỹ nhà này, báo cáo lãnh đạo Thành phố, trên cơ sở đó, đoàn giám sát sẽ tổng hợp lại kết quả và giải trình của đơn vị để có kết luận chính thức về vấn đề này.