Khác gì thừa nhận giao dịch chui!

Không thể phủ nhận là trong thực tế có xảy ra trường hợp lợi dụng hợp đồng ủy quyền để chuyển nhượng bất động sản mà không phải nộp thuế. Đây là lý do ra đời của Công văn 3373 ngày 20-9-2011 của Tổng cục Thuế nhằm chống thất thu thuế. Tuy nhiên, nếu việc trốn thuế là bất hợp pháp thì việc ủy quyền lại là hợp pháp. Cơ quan nhà nước không được quyền gộp cái bất hợp pháp vào cái hợp pháp để xử lý chung.

Về mặt pháp lý thì người được ủy quyền không phải là chủ sở hữu tài sản. Số tiền có được từ việc chuyển nhượng bất động sản cũng không phải của bên được ủy quyền, vậy tại sao lại thu thuế đối với họ? Cách thu thuế như vậy không đảm bảo về mặt căn cứ pháp lý và cũng không thuyết phục được người dân. Bởi vì khi người dân ủy quyền cho người khác chiếm hữu, quản lý, sử dụng, định đoạt… bất động sản là họ đang thực hiện quyền của mình, được Bộ luật Dân sự cho phép.

Đặt trường hợp người dân lợi dụng hợp đồng ủy quyền để mua bán chui mà Nhà nước lại thu thuế thì càng không hợp lý. Nhà nước chỉ thu thuế đối với những hoạt động hợp pháp. Nếu Nhà nước thu thuế đối với trường hợp ủy quyền thì có nghĩa là Nhà nước mặc nhiên đi thừa nhận cái chui, cái bất hợp pháp. Chưa kể hướng dẫn của Tổng cục Thuế giao cho chi cục thuế xác minh hợp đồng ủy quyền có thật hay không dễ làm nảy sinh những vấn đề tiêu cực, tùy tiện.

TS Nguyễn Thị Thủy, Trưởng bộ môn Luật tài chính - ngân hàng, khoa Luật thương mại, ĐH Luật TP.HCM

Không thể để người tốt bị vạ lây

Theo Văn bản 3373 ngày 20-9-2011, Tổng cục Thuế giao nhiệm vụ cho các chi cục thuế “phối hợp với các cơ quan chức năng tại địa phương để tiến hành kiểm tra, điều tra xác minh làm rõ nội dung của hợp đồng ủy quyền để xác định nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân của các đối tượng ủy quyền và nhận ủy quyền”. Dựa trên hướng dẫn này, các chi cục thuế tiến hành thu thuế đối với những trường hợp chuyển nhượng bất động sản thông qua hợp đồng ủy quyền.

Theo tôi, cách thu như vậy là khập khiễng về mặt pháp luật. Bên được ủy quyền chỉ thực hiện các quyền về tài sản nhân danh bên ủy quyền chứ họ không phải là chủ của tài sản. Việc thu thuế phải tính trên hành vi cụ thể, chứ không được suy đoán. Nếu họ có hành vi bán bất động sản thì thu thuế chuyển nhượng bất động sản. Đằng này họ chỉ làm thay người ủy quyền và có nghĩa vụ giao lại cho bên ủy quyền những lợi ích thu được theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật thì thu thuế trên cái gì?

Cán bộ phòng Tuyên truyền Cục Thuế TP.HCM (bìa trái) đang giải thích chính sách thuế cho người dân. Ảnh: Ái Phương

Nếu đủ cơ sở xác định được hai bên làm hợp đồng ủy quyền giả tạo để che giấu việc mua bán nhằm mục đích trốn thuế, thì cơ quan chức năng có thể xử lý về hành vi trốn thuế, gian lận thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế. Thậm chí, nếu số tiền thuế lớn thì có thể xử lý hình sự.

Về thông tin Bộ Tài chính sẽ đưa trường hợp ủy quyền vào Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, tôi cho là không hợp lý. Thứ nhất, do căn cứ thu thuế không ổn, như đã phân tích ở trên. Thứ hai, tuy có nhiều trường hợp lợi dụng hợp đồng ủy quyền để trốn thuế nhưng trường hợp ủy quyền thật phải luôn luôn nhiều hơn ủy quyền giả. Trong một xã hội thì người tốt phải luôn luôn nhiều hơn người xấu. Không thể vì một nhóm người xấu mà lại đặt ra những quy định nhằm hạn chế quyền của đại đa số người tốt.

Luật sư Trương Thị Hòa, Đoàn Luật sư TP.HCM