Bộ Nội vụ đang xây dựng dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25/5/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính để lấy ý kiến nhân dân.

Theo lộ trình, dự thảo Nghị quyết này sẽ được trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trong tháng 8/2021.

Nếu được thông qua, dự thảo này sẽ được thực hiện trong giai đoạn giai đoạn 2022-2026, định hướng đến năm 2030.

Ảnh minh họa

Theo dự thảo này, đơn vị hành chính cấp tỉnh được phân ra làm 2 loại, tỉnh miền núi và không phải miền núi.

Tiêu chuẩn dân số, với tỉnh miền núi, vùng cao, có quy mô dân số từ 900.000 người trở lên. Trường hợp tỉnh có diện tích tự nhiên rộng từ 150% trở lên so với mức tiêu chuẩn được quy định thì quy mô dân số từ 700.000 người trở lên.

Đối với những tỉnh không phải miền núi thì quy mô dân số từ 1,4 triệu người trở lên.

Về diện tích tự nhiên, tỉnh miền núi, vùng cao từ 8.000 km2 trở lên, tỉnh không phải miền núi từ 5.000 km2 trở lên.

Trong khi đó, những tiêu chí được bổ sung trong dự thảo này về tiêu chuẩn thành phố trực thuộc trung ương gồm các tiêu chuẩn về quy mô dân số, diện tích tự nhiên, số đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, loại đô thị và cơ cấu, trình độ phát triển kinh tế - xã hội theo hướng có phân biệt cao hơn so với các đô thị cấp huyện khác.

Ví dụ, quy mô dân số từ 250.000 người trở lên (quận là 200.000 người, thành phố thuộc tỉnh là 180.000 người, thị xã là 120.000 người).

Theo Bộ Nội vụ, trường hợp thành phố không đạt tiêu chuẩn về quy mô dân số và diện tích tự nhiên của đơn vị hành chính thì tiến hành nhập, sắp xếp theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ quan có thẩm quyền.

Bộ Nội vụ cũng nêu rõ không thực hiện chia đơn vị hành chính các cấp, trừ trường hợp đặc biệt để đáp ứng yêu cầu về bảo vệ chủ quyền quốc gia, quốc phòng, an ninh do Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Đối với “thành phố thuộc thành phố”, yêu cầu đơn vị hành chính này có quy mô dân số từ 250 nghìn người và diện tích tự nhiên từ 150 km2 trở lên.

Đồng thời, đô thị có đơn vị hành chính này phải được công nhận là đô thị loại 1 hoặc loại 2, hoặc khu vực dự kiến thành lập “thành phố thuộc thành phố” đã được phân loại đạt tiêu chí đô thị loại 1, hoặc 2.

Còn về tiêu chuẩn với cấp huyện, Bộ Nội vụ có những đề xuất tương tự tỉnh.

Quy mô dân số của huyện không phải miền núi là từ 120.000 người trở lên . Những khu vực miền núi, vùng cao có quy mô dân số từ 80.000 người trở lên, trường hợp có diện tích tự nhiên rộng từ 150% trở lên theo quy định thì quy mô dân số từ 60.000 người trở lên, được công nhận đơn vị hành chính cấp huyện.

Việc sửa đổi quy định về tiêu chuẩn quy mô dân số của tỉnh, huyện, xã miền núi, vùng cao theo hướng đơn vị hành chính nào có diện tích tự nhiên rộng hơn từ 150% trở lên so với mức tiêu chuẩn chung thì quy mô dân số được giảm 25% so với quy định để phù hợp với đặc thù của đơn vị hành chính miền núi, vùng cao có diện tích tự nhiên lớn, địa hình phức tạp, dân số ít.

Trước đó, trong 5 năm (2016-2021), Bộ Nội vụ đã trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 85 Nghị quyết về thành lập, nhập, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Kết quả, đã khắc phục cơ bản tình trạng chia tách làm tăng đơn vị hành chính trong các nhiệm kỳ trước, bước đầu giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện (từ 713 đơn vị xuống còn 705 đơn vị), giảm 563 đơn vị hành chính cấp xã so với năm 2016 (từ 11.162 đơn vị xuống còn 10.599 đơn vị) phù hợp với quá trình phát triển kinh tế - xã hội và đô thị hóa ở các địa phương.

Các đơn vị hành chính nông thôn có xu hướng giảm (giảm 18 huyện, 707 xã, do nhập hoặc chuyển thành đơn vị hành chính đô thị), các đơn vị hành chính đô thị có xu hướng tăng nhanh (tăng 13 thành phố thuộc tỉnh, 138 phường và 6 thị trấn); đồng thời, đã triển khai được mô hình “thành phố trong thành phố” (thành lập TP Thủ Đức thuộc TP.HCM).