Theo kết quả kiểm tra của Bộ Tài nguyên - Môi trường và Bộ Xây dựng, tại 19 dự án nhà ở Hà Nội và TP.HCM cho thấy, tiến độ cấp “sổ đỏ” nhà chung cư quá ì ạch, có tới 81% số người mua nhà đang bị nợ “sổ đỏ”. Nghịch cảnh là, nhiều hộ gia đình đã sinh sống ổn định, hoàn thành đầy đủ các thủ tục mua bán nhà và kê khai rõ ràng, vậy mà nhiều năm nay họ vẫn “đỏ mắt” mong chờ được cầm trên tay giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, đất ở. Có những quận ở giữa trung tâm Hà Nội, chung cư được bàn giao cho hơn 180 hộ dân sử dụng từ năm 2007 đến nay vẫn chưa được nhận “sổ đỏ”. Ngay ở quận Ba Đình, hơn 100 hộ dân ở một chung cư cũng trong tình trạng khắc khoải chờ đợi.

Tại TP.HCM hàng trăm căn hộ chung cư được bán cho người dân mà “sổ đỏ” vẫn chưa thấy đâu. Nguyên nhân chủ yếu là do chủ đầu tư chưa thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất và chưa nộp tiền sử dụng đất, vi phạm quy hoạch và giấy phép xây dựng. Thậm chí, không ít chủ đầu tư chỉ nộp tiền sử dụng đất cho phần diện tích đất xây dựng của tòa nhà mà “quên” không nộp tiền sử dụng đất cho phần diện tích khuôn viên của từng chung cư. Có nghĩa là, chủ đầu tư “phớt lờ” Luật Đất đai và các quy định pháp luật về xây dựng và nhà ở. Nghịch lý ở chỗ, lẽ ra những công trình vi phạm thì chủ đầu tư phải bị xử lý, thì chính những người mua nhà lại phải gánh chịu hậu quả.

Thực trạng vô lối và vô lý này đã tồn tại nhiều năm nhưng hầu như không có lối toát, đẩy việc cấp “sổ đỏ” tại các chung cư ở Hà Nội và TP.HCM đi vào “ngõ cụt”, trở thành nỗi bức xúc triền miên của người dân. Một Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường đề nghị hai thành phố phải đình chỉ, không cấp phép đầu tư, không giao đất, cho thuê đất mới đối với chủ đầu tư vi phạm pháp luật về đất đai, xây dựng, cho đến khi xử lý, khắc phục xong vi phạm. Để chấm dứt tình trạng nợ “sổ đỏ” và đảm bảo nguồn lợi của người dân đã hoàn thành các thủ tục mua nhà, Bộ Tài nguyên - Môi trường đã yêu cầu phải tách bạch rõ hai vấn đề. Một là người mua đã hoàn thành nghĩa vụ thì sẽ được cấp “sổ đỏ”. Hai là chủ đầu tư sai phạm sẽ bị xử lý nghiêm, không để tình trạng nhập nhằng như hiện nay.

Cục trưởng Cục Đăng Ký và Thống kê cho biết, theo hướng dẫn mới của Bộ Tài nguyên - Môi trường gửi Hà Nội và TP.HCM sẽ có 6 trường hợp được cấp “sổ đỏ” ngay. Tinh thần xuyên suốt là phải đảm bảo quyền lợi chính đáng và tất yếu cho người mua nhà chung cư, chấm dứt kiểu “quýt làm, cam chịu”. Tuy nhiên, việc giải quyết món nợ “sổ đỏ” xem ra cũng không đơn giản và dễ dàng như những món nợ khác. Từ chủ trương, giải pháp tới triển khai thực hiện vốn là con đường dài khá gian nan.