Thị trường chứng khoán Việt Nam sụp đổ vào tháng 3/2020, sau khi các sàn trên thế giới giảm điểm khi đại dịch Covid-19 diễn ra. Nhưng thay vì hoảng sợ nhìn cổ phiếu rớt giá ngày này qua ngày khác, Đinh Thành Công quyết định mở tài khoản giao dịch.

Bạn bè nói với anh rằng cổ phiếu giá rẻ là một cơ hội để mua vào, vì vậy Công đã trở thành một trong gần 400.000 nhà đầu tư cổ phiếu mới ở Việt Nam vào năm ngoái. Sự gia tăng kỷ lục của các nhà đầu tư nghiệp dư đánh dấu một bước ngoặt đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, nơi những người dân địa phương từng đổ tiền vào đầu tư căn hộ và tài khoản tiết kiệm đã chuyển sang cổ phiếu.

Một số đang theo đuổi lợi nhuận cao hơn trong khi những người khác đang đầu tư thu nhập của cha mẹ họ hoặc trở thành những người yêu thích chứng khoán trong thời gian COVID bị khóa, các nhà phân tích cho biết.

Như ở Hoa Kỳ, nơi mà việc sử dụng ứng dụng đầu tư Robinhood tăng vọt đối với những người Mỹ phải cách ly tại nhà thì người Việt Nam đã sử dụng ứng dụng điện thoại thông minh để giao dịch từ xa.

“Trong thời gian diễn ra COVID, tôi có một số thời gian làm việc ở nhà, vì vậy tôi có thời gian để làm những việc khác”, Công, người có công việc ban ngày là một kỹ sư, cho biết. Anh ấy đã tải xuống ứng dụng giao dịch SSI để theo dõi các khoản nắm giữ của mình và cho biết anh ấy kiểm tra nó bốn lần một ngày.

Các nhà đầu tư mới của Việt Nam đang sử dụng điện thoại thông minh của họ để giao dịch cổ phiếu, một xu hướng được thúc đẩy bởi đại dịch Covid-19. Ảnh: Reuters

Các nhà giao dịch chuyên nghiệp cho biết làn sóng nhà đầu tư mới đang tràn ngập thị trường chứng khoán Việt Nam vì ba lý do: Lãi suất giảm, thúc đẩy người gửi tiền tìm kiếm lợi nhuận ở nơi khác; Người Việt Nam có nhiều tiền mặt hơn để đầu tư, từ những doanh nhân đóng cửa doanh nghiệp trong thời kỳ đại dịch đến những đứa trẻ được thừa hưởng tài sản từ thế hệ thành lập công ty vào những năm 1980; và sự xa cách xã hội trong năm qua, khiến mọi người luôn ở trong nhà và sử dụng điện thoại thông minh của họ, đã tạo cơ hội cho những người giàu tiền mặt ở Việt Nam tìm hiểu thị trường chứng khoán.

Năm 2020, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam thống kê được 2,7 triệu tài khoản cá nhân trong nước, tăng kỷ lục 16,8% so với năm 2019. Xu hướng này tiếp tục diễn ra trong năm nay, với 86.000 tài khoản giao dịch được mở chỉ trong tháng 1, cao hơn bất kỳ tháng nào trong năm 2020.

Lim Shiu Beng, phó tổng giám đốc công ty môi giới SBBS, nói với Nikkei Asia: “Chúng tôi chưa từng thấy kiểu người vội vã mở tài khoản và chuyển tiền từ ngân hàng trước đây”.

Ngay cả khi một số người lo ngại rằng cổ phiếu đang trở nên nổi bọt, Lim nói rằng các nhà đầu tư bán lẻ ngày càng hiểu rõ hơn và dự đoán rằng những thay đổi của thị trường sẽ biện minh cho việc tăng gấp đôi hoặc gấp ba khối lượng giao dịch trong vài năm tới.

Chính phủ đặt mục tiêu đưa Việt Nam được nâng hạng từ vị thế thị trường cận biên lên thị trường mới nổi trên các chỉ số cổ phiếu MSCI và FTSE. Tuy nhiên, điều đó sẽ yêu cầu nới lỏng các hạn chế, chẳng hạn như cho phép sở hữu nước ngoài lớn hơn và giao dịch trong ngày.

Trong quá khứ, người Việt Nam gọi các nhà đầu tư tân binh là "gà" - giống như đã sẵn sàng để giết thịt. Gần đây hơn, biệt danh "F0" đã được giữ nguyên, một thuật ngữ lấy cảm hứng từ cuộc chiến chống lại đại dịch. F0 đề cập đến trường hợp COVID đã được xác nhận, với F1 và F2 là các tiếp điểm một và hai độ bị loại bỏ. Theo cách nói đầu tư, F0 đề cập đến các nhà giao dịch tân sinh.

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Giám đốc môi giới tại Mirae Asset Securities, cho biết đối với thị trường chứng khoán non trẻ của Việt Nam, sự gia tăng của các nhà đầu tư lần đầu chứng tỏ việc sở hữu cổ phiếu đang trở thành tiêu chuẩn. "Tư duy của người Việt Nam đã thay đổi, họ thường có cái nhìn cơ bản về tài sản", ông nói trong một cuộc phỏng vấn. "Bây giờ suy nghĩ là, 'Tôi phải có nhiều loại tài sản.'"

Năm 2019, lãi tiền gửi ngân hàng vượt 8%. Tuy nhiên, để đối phó với đại dịch, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ngân hàng trung ương, đã ba lần cắt giảm lãi suất trong năm ngoái. Các ngân hàng bán lẻ cũng làm theo, do đó, khuyến khích mọi người đổ tiền vào cổ phiếu.

Lãi suất có thể tăng nếu kinh tế thế giới phục hồi trong năm nay, nhưng các điều kiện khác đang đẩy người dân vào thị trường chứng khoán, bao gồm cả nguồn cung bất động sản thắt chặt của Việt Nam, trước đây là một nơi phổ biến để đổ tiền mặt. Theo Cushman & Wakefield, một công ty tư vấn bất động sản, doanh số bán căn hộ tại Thành phố Hồ Chí Minh đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi doanh số bán ở khu vực mũi Hà Nội giảm 52%.

Ông Tuấn cho biết có một lý do khác khiến dòng tiền đổ vào cổ phiếu: sự trỗi dậy của một thế hệ cùng với sự giàu có được thừa kế. Khi Đảng Cộng sản cầm quyền mở cửa cho chủ nghĩa tư bản vào năm 1986, người Việt Nam bắt đầu tư nhân hóa các công ty nhà nước hoặc thành lập doanh nghiệp của riêng họ. Ba thập kỷ sau, con cái của họ đã đến tuổi trưởng thành. Họ đi du học, tiếp quản công ty của cha mẹ, đầu tư thu nhập tiết kiệm được vào cổ phiếu hoặc các tài sản khác - hoặc cả ba.

Sự kết hợp của các hành vi này làm cho các nhà đầu tư ngày càng hiểu biết hơn, ông Tuấn nói, bao gồm thế hệ doanh nhân tiếp theo và những công dân giàu có hơn. Theo công ty tư vấn McKinsey & Co., thu nhập khả dụng trên đầu người đang tăng hơn 9% hàng năm và dự báo sẽ đạt 3.062 USD vào năm 2023.

“Những người mới tham gia thị trường chứng khoán có lẽ sẽ được học nhiều hơn, tự nghiên cứu nhiều hơn,” Lim nói. "Máu mới sẽ vào."

Người Việt Nam muốn nhìn thấy một con kỳ lân cây nhà lá vườn dọc theo Tokopedia, trang thương mại điện tử Indonesia, hay Grab, một ứng dụng gọi xe được thành lập tại Malaysia. Tuy nhiên, không có nhiều công ty lớn đã niêm yết cổ phiếu tại Việt Nam kể từ năm 2018.

Việt Nam có hai sàn là Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội. Giá trị vốn hóa thị trường kết hợp 211 tỷ USD của họ là mức nhỏ nhất trong số sáu nền kinh tế lớn của Đông Nam Á. Giá trị vốn hóa thị trường thấp nhất tiếp theo là thị trường chứng khoán Philippines, ở mức 315 tỷ USD, tiếp theo là Malaysia với 436 tỷ USD.

Nhưng khi những con bò tót lao vào, ông Ngô Văn Khải đã thấy trước một bong bóng ở Việt Nam. Một nhà phân bổ tài sản tại quỹ đầu tư Timensit, ông Khải cho biết có quá nhiều nhà đầu tư nghiệp dư đang đầu cơ trên thị trường. "Họ không quan tâm đến rủi ro, họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận", ông nói với Nikkei Asia. "Một số người trong nhóm này được định sẵn để mất tiền."

Các nhà đầu tư F0 điều hành cuộc chơi từ các nhà máy, công nhân cổ cồn trắng, đến sinh viên. Ông Khải cho biết sự suy thoái của đại dịch đã cho họ không chỉ thời gian để nhìn vào thị trường chứng khoán, mà còn là động lực. Một số nhà phân tích cho biết, người Việt Nam đã chuyển sang chứng khoán để kiếm tiền - một số vì họ mất việc làm, một số khác vì họ không thể đầu tư vào doanh nghiệp của mình. Năm ngoái, 101.700 công ty đã đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động, tăng 13,9% so với năm 2019, theo Tổng cục Thống kê.

Vì vậy, nhiều người đã đổ xô vào thị trường trong tháng 12, họ đã làm kẹt Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh, khiến các lệnh tạm dừng. Sàn giao dịch cho biết tiếp tục điên cuồng sau khi các đơn đặt hàng tiếp tục trở lại, khi khối lượng giao dịch đạt mức cao nhất mọi thời đại là 317 nghìn tỷ đồng (13,8 tỷ USD) vào tháng 3.

Tình trạng khan hiếm các đợt chào bán công khai ban đầu của đất nước có thể sớm kết thúc. Mobifone, một công ty viễn thông, Agribank và Vinafood là một trong những doanh nghiệp nhà nước mà ông Tuấn dự kiến ​​sẽ niêm yết cổ phiếu vào năm 2021.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư có thể phải chờ đợi lâu hơn đối với các cổ phiếu công nghệ nóng, biểu tượng cho Việt Nam hiện đại. Đợt IPO của Ví điện tử MoMo có thể diễn ra vào cuối năm 2025, trong khi VNG, một kỳ lân chơi game, cho biết vào năm 2017 rằng họ sẽ niêm yết trên sàn Nasdaq của Hoa Kỳ, nhưng đã không đưa ra thông tin cập nhật nào kể từ đó.