Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết so với Luật Đất đai năm 2003, việc sửa đổi Luật Đất đai lần này có một số điểm đổi mới quan trọng.

Nhà nước là đại diện chủ sở hữu toàn dân đối với đất đai

Dự thảo quy định rõ ràng và cụ thể hơn về quyền, trách nhiệm của Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu toàn dân đối với đất đai, thống nhất quản lý nhà nước đối với đất đai và các quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất.

Theo đó, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã quy định cụ thể các quyền của Nhà nước, cơ quan nhà nước thực hiện đại diện chủ sở hữu về đất đai, cơ quan có trách nhiệm quản lý nhà nước về đất đai và trách nhiệm của Nhà nước đối với người sử dụng đất.

Đồng thời, dự thảo tiếp tục hoàn thiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất theo hướng tùy theo đối tượng sử dụng đất, hình thức sử dụng đất mà người sử dụng đất có các quyền và nghĩa vụ khác nhau và phải tuân thủ các điều kiện theo quy định khi thực hiện các quyền của người sử dụng đất.

Mở rộng thời hạn giao đất nông nghiệp

Ngoài ra, dự thảo lần này tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật đất đai đối với khu vực nông nghiệp theo hướng mở rộng thời hạn giao đất đất nông nghiệp trong hạn mức cho hộ gia đình, cá nhân; mở rộng hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp; có quy định riêng về chế độ sử dụng đất trồng lúa.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng việc hoàn thiện chính sách này tạo điều kiện đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn, đáp ứng mục tiêu an ninh lương thực quốc gia.

Hạn chế giao đất, chuyển cơ bản sang thuê đất

Các quan hệ đất đai cũng sẽ được tăng cường vận hành theo cơ chế thị trường. Cụ thể, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) được xây dựng theo hướng hạn chế các trường hợp được Nhà nước giao đất, chuyển cơ bản sang áp dụng hình thức thuê đất.

Đồng thời, thực hiện cơ chế đấu giá quyền sử dụng đất khi giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất. Cũng như thực hiện định giá đất theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước.

Việc sửa đổi này nhằm tiến tới xóa bỏ bao cấp trong quản lý, sử dụng đất đai khắc phục tình trạng xin - cho trong sử dụng đất.

Phát huy nguồn lực từ đất đai

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, dự thảo cũng hoàn thiện các cơ chế nhằm phát huy nguồn lực từ đất đai. Theo đó, dự thảo Luật quy định Nhà nước chủ động thu hồi đất theo kế hoạch sử dụng đất; lập Quỹ phát triển đất; tạo quỹ đất “sạch” để đấu giá quyền sử dụng đất; quy định khi xây dựng, mở rộng các công trình kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thị cần phải quy hoạch và tổ chức thu hồi cả phần diện tích đất bên cạnh công trình kết cấu hạ tầng, vùng phụ cận; mở rộng các đối tượng thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê.

Minh bạch trong quản lý sử dụng đất

Nhằm tạo sự minh bạch trong quản lý, sử dụng đất, phòng, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí và góp phần làm giảm các khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai, trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã hình thành khung pháp lý để xây dựng hệ thống thông tin đất đai, cơ sở dữ liệu đất đai phục vụ cho đa mục tiêu.

Đồng thời, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin đất đai của mọi người dân, tăng cường sự tham gia của người dân trong quá trình lập, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, cũng như tham gia giám sát quản lý, sử dụng đất đai.

Qua đó, hạn chế các trường hợp thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội; quy định rõ các trường hợp được bồi thường, không được bồi thường, các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất.

Với các quy định ngày càng cụ thể, minh bạch và đảm bảo hơn quyền lợi của người có đất bị thu hồi sẽ có tác động làm giảm khiếu kiện liên quan đến đất đai.

Bình đẳng hơn trong việc tiếp cận đất đai

Dự thảo này hướng tới mục tiêu thiết lập sự bình đẳng hơn trong việc tiếp cận đất đai, thực hiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài.

Theo đó, nhà đầu tư trong nước và nước ngoài được áp dụng hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để để thực hiện dự án đầu tư nhà ở để bán hoặc để bán kết hợp cho thuê, các trường còn lại được áp dụng hình thức thuê đất trả tiền hàng năm hoặc thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê.

Đảm bảo quyền sử dụng đất cho nhóm người dễ bị tổn thương

Dự thảo quan tâm hơn đến việc đảm bảo quyền sử dụng đất cho nhóm người dễ bị tổn thương như phụ nữ, người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo đó, dự thảo Luật quy định ghi cả họ, tên vợ và chồng vào Giấy chứng nhận; Nhà nước có chính sách đối với đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số, các đối tượng chính sách xã hội.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, với những đổi đổi mới cơ bản trên, cùng với việc thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật sẽ góp phần giải quyết các vướng mắc, bất cập trong quản lý, sử dụng đất đai hiện nay như: giảm các khiếu kiện, tham nhũng, lãng phí trong đất đai; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai; khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên đất, phát huy tối đa tiềm năng, nguồn lực đất đai phục vụ phát triển kinh tế của đất nước; đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.