Những lô đất dự án công nằm trong lòng thành phố Bắc Ninh bị bỏ hoang hóa nhiều năm.

Theo số liệu của cơ quan chức năng, giai đoạn 2001-2010 tỉnh Bắc Ninh thực hiện giao đất, cho thuê đất với 2.052 dự án, tổng diện tích 8.311 ha. Nhìn chung các dự án giao đất, cho thuê đất trên địa bàn tỉnh đã đầu tư xây dựng đi vào sản xuất, kinh doanh có hiệu quả, góp phần tạo diện mạo mới cho tỉnh Bắc Ninh trên con đường CNH, HÐH. Bên cạnh đó, hiện nay Bắc Ninh còn tới 96 dự án đã được bàn giao đất trên thực địa, tổng diện tích đất thu hồi lên tới hơn 837 ha, nhưng chậm triển khai hoặc không triển khai qua nhiều năm liền. Trong đó, có 49 dự án chưa bồi thường hoặc bồi thường chưa xong trên tổng diện tích đất thu hồi là hơn 405 ha. Ðáng chú ý, có tới 29 dự án đã bồi thường, giải phóng mặt bằng xong với tổng diện tích 324 ha nhưng vẫn"đắp chiếu" để hoang hóa, qua thời gian dài chưa đầu tư xây dựng.

Khảo sát tại huyện Tiên Du, cho thấy có 12 dự án với tổng diện tích thu hồi và giao thuê là gần 85 ha, đến nay có chín dự án quá hạn, chưa bồi thường xong, chiếm hơn 45 ha. Ðiển hình phải kể đến dự án Công ty TNHH Anh Trí, với diện tích đất 17.812 m2 được thu hồi từ tháng 1-2004, nhưng đến nay vẫn chưa triển khai đi vào xây dựng, hoạt động. Cho dù Thanh tra Chính phủ đã có kết luận (số 2931/KL-TTCP ngày 30-6-2010) đề nghị tỉnh xem xét thu hồi đất dự án này.

Huyện Yên Phong với năm dự án diện tích thu hồi và giao thuê là gần 46 ha, nhưng đến nay còn bốn dự án với 12 ha chưa bồi thường xong. Có những dự án như dự án Khu du lịch sinh thái Công ty CATALAN, với 6,49 ha đất từ khi bàn giao đến nay, đã qua 81 tháng nhưng toàn bộ diện tích đất trên vẫn bỏ hoang, mặc dù Thanh tra Chính phủ đã có kết luận (số 2931/KL-TTCP ngày 30-6-2010) đề nghị tỉnh Bắc Ninh xem xét thu hồi toàn bộ diện tích trên.

Không chỉ ở địa bàn các huyện, ngay cả TP Bắc Ninh, trên những khu đất có giá trị cao thì tỷ lệ dự án chậm được thực hiện, đất để lãng phí kéo dài cũng lớn. Thành phố có 39 dự án với diện tích được thu hồi và giao thuê là hơn 347 ha nhưng đến nay còn 137 ha của 22 dự án chưa bồi thường xong. Trong đó nổi lên là dự án khu dịch vụ thương mại tổng hợp (Công ty TNHH giấy Phú Mỹ) với bảy nghìn m2 đất, được giao tại phường Võ Cường nhưng đến nay đã qua 68 tháng đất vẫn bỏ trống. Dự án nhà kho của Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ thương, được giao gần 30 nghìn m2 đất tại xã Khắc Niệm, từ năm 2002 đến nay vẫn chưa được xây dựng. Hay dự án trường dạy nghề kỹ thuật cao tại xã Hạp Lĩnh, với hơn 223 nghìn m2 đất được giao, hơn bốn năm nay vẫn còn là bãi đất trống ...

Trong khi nhu cầu mặt bằng phát triển sản xuất công nghiệp và dịch vụ đang gia tăng thì hàng trăm ha"đất vàng" qua nhiều năm, ở nhiều địa bàn vẫn"đắp chiếu", bỏ hoang hóa. Sự lãng phí tài nguyên nêu trên đã và đang diễn ra khá nghiêm trọng và chậm được khắc phục.

Trong nhiều ý kiến phát biểu tại các hội nghị và báo cáo chính thức của cơ quan chức năng, có hai nguyên nhân luôn được nhấn mạnh là, do chủ đầu tư thiếu vốn, kém năng lực, chây ỳ và do bà con chưa chịu nhận tiền bồi thường. Thiết nghĩ, hệ thống pháp luật đất đai của ta chưa đồng bộ, không có hướng dẫn kịp thời nên quá trình triển khai bồi thường gặp khó khăn. Thứ nữa, công tác quản lý trong lĩnh vực đất đai tài nguyên của tỉnh thời gian qua còn những bất cập, yếu kém. Mặt khác, việc tuyên truyền về chính sách pháp luật đất đai, trong đó có công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đến chính quyền thôn, xã và người dân tại nhiều địa phương trong tỉnh có những hạn chế. Có nguyên nhân từ ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế thế giới, doanh nghiệp gặp khó khăn, năng lực đầu tư hạn chế. Nhưng cơ bản là do cơ quan chức năng và cấp có thẩm quyền thiếu trách nhiệm trong thẩm định dự án và thiếu kiên quyết trong xử lý những sai phạm kéo dài.

Ðể khắc phục, ngăn chặn thực trạng nêu trên, trước hết các cấp chính quyền, các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh cần khảo sát, đánh giá các dự án đã có kết luận thanh tra của các đoàn thanh tra. Gắn liền với đó, cơ quan chức năng cần thực hiện rà soát năng lực nhà đầu tư, nhất là các dự án đã có kết luận thanh tra chậm đưa đất vào sử dụng (trước hết là 29 dự án đã bồi thường xong, đã nhận bàn giao đất nhưng chưa triển khai thực hiện). Ðối với các dự án chủ đầu tư không đủ năng lực, tỉnh cần sớm ban hành quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư làm cơ sở thu hồi đất.

Tình trạng trên tồn tại nhiều năm nay có nguyên nhân, do trách nhiệm, quyết tâm, sự đồng thuận trong giải quyết sự việc của mỗi cơ quan chức năng và mỗi địa phương của tỉnh có khác nhau, thậm trí trái chiều. Do vậy tỉnh Bắc Ninh cần sớm thành lập Ban Chỉ đạo tập trung, thống nhất về nội dung công tác này bảo đảm cho các giải pháp được triển khai đồng bộ, thực hiện triệt để. Ðồng thời, đã đến lúc tỉnh cần hoàn thiện chính sách, thắt chặt kỷ cương, thực hiện nghiêm quyết định thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, bảo đảm sử dụng tài nguyên đất trên địa bàn đúng pháp luật, đạt hiệu quả cao.