Trong khi Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho rằng cách tính thuế của Hà Nội chưa hợp lý, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Áp đồng giá đất kinh doanh, mức thuế tăng vọt

Khu đất tại 551 Nguyễn Văn Cừ hiện nay được xem là khu “đất vàng” nằm tại vị trí trung tâm quận Long Biên. Khu đất này tiền thân là nhà máy hoả xa Gia Lâm được xây dựng từ năm 1905.

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam tiếp nhận từ năm 1954 và giao cho Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (nay là Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm) quản lý, vận hành và sử dụng toàn bộ để phục vụ cho sản xuất công nghiệp, chế tạo, sửa chữa, đầu máy toa xe phục vụ cho ngành đường sắt với tổng diện tích 199.588 m2.

Ông Hoàng Gia Khánh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết, trước đây, theo hợp đồng thuê đất, diện tích đất phải nộp tiền thuê đất là 122.597 m2; diện tích đất không phải nộp tiền thuê đất là 76.991 m2 (gồm diện tích 20.721 m2 hồ điều hòa chung của khu vực và diện tích 56.270 m2 đất).

Đường sắt bị cưỡng chế thuế đất ở khu “đất vàng” nhà máy xe lửa Long Biên

Năm 2013 UBND TP Hà Nội có quyết định cho Tổng công ty Đường sắt thuê toàn bộ diện tích 203.873 m2 (sau khi đo đạc lại) tại số 551 Nguyễn Văn Cừ để giao cho Nhà máy Xe lửa Gia Lâm tiếp tục sử dụng cùng với công trình đã xây dựng làm văn phòng làm việc và cơ sở sản xuất kinh doanh.

Toàn bộ diện tích này, được 3 đơn vị Tổng công ty Đường sắt , Công ty CP Xe lửa Gia Lâm và Công ty CP Vận tải đường sắt Hà Nội chia sẻ tiền thuê.

Năm 1999, Sở Địa chính - Nhà đất Hà Nội tính tổng diện tích đất sử dụng tại khu đất 551 là gần 200.000 m2; trong đó diện tích tính tiền thuê hơn 122.000 m2 với đơn giá 4.550 đồng/m2/năm, thời hạn 10 năm.

Diện tích còn lại 76.991 m2 (gồm diện tích hồ điều hòa chung của khu vực thị trấn Gia Lâm cũ 20.721m2 và diện tích hệ thống đường sắt và phạm vi bảo đảm an toàn nền đường sắt trong khuôn viên nhà máy là 56.270 m2) không phải nộp tiền thuê đất.

Tuy nhiên, từ tháng 2/2014, Sở Tài chính Hà Nội phê duyệt đơn giá thuê đất của Tổng công ty Đường sắt tại 551 Nguyễn Văn Cừ là 368.276 đồng/m2/năm theo đơn giá thuê đất kinh doanh cho toàn bộ 203.873 m2 đất nêu trên và không thực hiện phân khai theo mục đích sử dụng cho từng diện tích đất.

Ông Khánh cho rằng, việc tính toàn bộ 203.873 m2 đất với mức thuế đất kinh doanh là chưa hợp lý, gây khó cho doanh nghiệp. Bởi thực tế chủ yếu là đất kết cấu hạ tầng, công nghiệp đường sắt theo đúng hiện trạng Tổng công ty đang sử dụng nên cần được ưu đãi hơn.

Ông Tạ Mạnh Thắng, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Xe lửa Gia Lâm nói rõ, với cách tính đơn giá theo mức thuế đất kinh doanh, chỉ tính riêng số tiền thuê đất phải nộp đối với diện tích đất được Tổng công ty giao sử dụng từ năm 2016 đến hết năm 2018 đã hơn 40 tỷ đồng.

Còn tính từ năm 2013 - 2015 khi Nhà máy Xe lửa Gia Lâm sử dụng toàn bộ khu đất, tiền thuê khoảng hơn 159 tỷ đồng. Số tiền này là gánh nặng tài chính quá lớn với doanh nghiệp.

Bị cưỡng chế thuế, đường sắt yêu cầu chờ xác định diện tích đất

Theo thông báo của Chi cục Thuế Long Biên tháng 6/2020, tổng số tiền thuê đất phải nộp từ tháng 11/2013 đến hết năm 2019 đối với toàn bộ khu đất 551 là hơn 381 tỷ đồng (đã nộp hơn 129 tỷ đồng). Cùng với số tiền phạt chậm nộp hơn 88 tỷ đồng, hiện Tổng công ty Đường sắt đang nợ hơn 340 tỷ đồng.

Để thu hồi số tiền này, Cục Thuế TP Hà Nội đã thực hiện cưỡng chế hóa đơn, phong tỏa mã số thuế của Tổng công ty Đường sắt.

Trước thực tế này, ông Khánh cho biết, Tổng công ty đã đề nghị cơ quan thuế không thực hiện các biện pháp cưỡng chế thuế đối với tiền thuê đất tại số 551 Nguyễn Văn Cừ.

"Hiện tại Cục Thuế Hà Nội chưa phong toả thuế, nhưng họ yêu cầu Tổng công ty đường sắt báo cáo các cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Tổng công ty đã có văn bản gửi Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước để tháo gỡ khó khăn", ông Khánh nói.

Được biết, trong kiến nghị gửi Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp mới đây, Tổng công ty Đường sắt đề nghị Uỷ ban trình Thủ tướng Chính phủ:

Trong khi chờ quyết định phê duyệt xác nhận diện tích đất tại 551 Nguyễn Văn Cừ là đất kết cấu hạ tầng đường sắt hoặc đất công nghiệp đường sắt, đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế xem xét hồ sơ thuê đất thuộc nhóm "Tiền thuế nợ đang xử lý".

Đồng thời, giao các cơ quan có thẩm quyền xét, phân loại, xác định diện tích đất thực tế của Tổng công ty Đường sắt và các đơn vị đường sắt đang sử dụng...

Tháng 2/2020, Bộ GTVT chỉ đạo Cục Đường sắt Việt Nam chủ trì kiểm tra, lập biên bản xác nhận rõ diện tích đất kết cấu hạ tầng đường sắt, đất đặt đường ray, phạm vi bảo vệ công trình, hành lang an toàn đường sắt...

Tuy nhiên, theo quy định pháp luật hiện hành, đây chỉ là phản ánh nguyên trạng làm cơ sở cho các bước tiếp theo, không phải là căn cứ để miễn thuế.

Tháng 8 vừa qua, Bộ GTVT yêu cầu Tổng công ty Đường sắt rà soát, báo cáo Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp về việc sắp xếp cơ sở nhà đất đường sắt, trong đó có phân định loại đất này, theo quy định về sắp xếp, xử lý tài sản công. Từ đó, báo cáo, kiến nghị Bộ Tài chính phương án tháo gỡ.

Bộ GTVT cũng giao Cục Đường sắt xây dựng quy hoạch chi tiết hạ tầng giao thông đường sắt, xem xét đến quy hoạch hạ tầng để phát triển công nghiệp đường sắt, trong đó có khu đất 551.