Đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi hành vi của người tiêu dùng buộc các doanh nghiệp phải thích nghi với bối cảnh mới. Ảnh: Internet

Thay đổi để thích nghi

Kể từ đợt bùng phát dịch bệnh vào cuối tháng 4 đến nay, tình trạng mất kiểm soát tại TP.HCM và nhiều tỉnh thành khác đã khiến thị trường bán lẻ Việt Nam phải chứng kiến tình trạng đóng cửa, trả mặt bằng hoặc thu hẹp mô hình kinh doanh của nhiều doanh nghiệp.

Tính đến quý 2.2021, tỷ lệ lấp đầy của các trung tâm thương mại, khối đế bán lẻ đạt 94%, giảm 1 điểm phần trăm so với cùng quý năm trước.

Cũng từ đó, các doanh nghiệp và tiểu thương ngành dịch vụ ăn uống (F&B) đã thay đổi phương pháp kinh doanh để thích ứng với đại dịch.

Nhiều nhà hàng có thương hiệu lớn, chất lượng cao cấp với mô hình phục vụ tại chỗ cũng đã thay đổi chiến lược kinh doanh.

Trước đây, các nhà hàng này tập trung vào nhóm khách tiêu dùng du lịch, những người có mức chi tiêu, nhưng nay đã chuyển sang phân khúc khách địa phương.

Thực tế cho thấy nhóm khách có thu nhập trung bình hoặc khá có nhu cầu ăn uống ổn định, mang lại doanh thu ổn định hơn cho doanh nghiệp.

Bà Trần Phạm Phương Quyên, Quản lý cho thuê mặt bằng bán lẻ của Savills Việt Nam, cho biết nhiều doanh nghiệp ngành ăn uống đã sáng tạo nhằm tìm ra hướng đi trong cơn đại dịch này.

Khảo sát của Savills Việt Nam thực hiện vào tháng 7.2021 cho thấy tỷ trọng doanh thu của kênh trực tuyến (online) đã tăng 1,5-2 lần so với thời điểm trước dịch Covid-19.

Tiềm năng tăng trưởng doanh thu đang là động lực thúc đẩy nhiều doanh nghiệp dốc sức đầu tư cho mạng lưới kinh doanh trực tuyến.

Đây cũng chính là sự tiến hóa của thị trường bán lẻ, là sân chơi của thương mại điện tử và hệ thống giao nhận hàng hóa trong thời gian tới khi đại dịch kết thúc.

Bà Quyên cho rằng các hộ kinh doanh vừa và nhỏ hoặc các tiểu thương khởi nghiệp ngành ăn uống hoàn toàn có thể tham gia vào thị trường, bởi cơ hội luôn tồn tại song song dù trong thời kỳ giãn cách khó khăn này.

Đây là giai đoạn xác định chiến lược phát triển, xây dựng nền tảng và các nguồn lực để tham gia sâu hơn vào lĩnh vực thương mại điện tử.

Trong đó, quan trọng nhất vẫn là trau chuốt khâu chất lượng, hương vị sản phẩm, bảo quản và bao bì tươm tất. Điều này thể hiện đúng tinh thần của thương hiệu, qua đó giúp lấy được sự yêu mến của khách hàng.

“Trong bối cảnh người tiêu dùng không trực tiếp đến cửa hàng để cảm nhận không gian, chất lượng phục vụ được thì chất lượng sản phẩm, khâu giao nhận chu đáo và sức mạnh marketing truyền miệng mới là nội dung lan tỏa hiệu quả nhất”, bà Quyên nhận định.

Bên cạnh đó, xu hướng thanh toán trả trước bằng ví điện tử hoặc thẻ, không dùng tiền mặt cũng được phổ biến với tốc độ chóng mặt hơn.

Theo khảo sát của YoGov tháng 6.2021, có 51% người tiêu dùng ở Việt Nam đã chuyển từ thanh toán tiền mặt khi nhận hàng sang thanh toán trả trước kể từ khi Covid-19 xuất hiện.

Vì vậy, các hộ kinh doanh ăn uống cũng cần tìm hiểu và đầu tư sớm vào các kênh ví điện tử hoặc thẻ để tối đa hóa sự thuận tiện thanh toán cho khách hàng.

Điều này sẽ khiến khách hàng cảm thấy gần gũi và thoải mái hơn trong các hoạt động mua sắm ăn uống mỗi ngày, dần dần sẽ trở thành thói quen và là lượng khách hàng trung thành của hãng.

Bốn vấn đề cần lưu ý

Bà Quyên nêu ra bốn vấn đề mà các doanh nghiệp ngành ăn uống cần lưu ý khi mở cửa trở lại hoặc có nhu cầu mở rộng kinh doanh.

Thứ nhất, lựa chọn địa điểm kỹ càng, không cần tập trung nhiều cửa hàng tại một khu vực trung tâm.

Doanh nghiệp nên xây dựng mạng lưới cửa hàng dàn trải trên diện rộng nhiều quận, thành phố, địa phương để tối đa hóa sự tiếp cận khách hàng nội địa càng nhiều càng tốt.

Điều này vừa cung cấp sự tiện lợi ăn uống ngay tại khu vực khách hàng ở, vừa bao phủ diện rộng cho mạng lưới vận chuyển và bán hàng mang đi (delivery) của hãng.

Thứ hai, thu gọn lại diện tích quán để tránh lãng phí không gian và tiết kiệm chi phí.

Trước đây, các nhà hàng/café hay chú trọng vào hình thức trải nghiệm không gian tại quán. Điều này làm ảnh hưởng tiềm năng lợi nhuận.

Doanh nghiệp nên quản lý các chi phí thuê mặt bằng chỉ tối đa 10-16% doanh thu để duy trì hiệu quả cửa hàng.

Thứ ba, tinh gọn bộ máy và chi phí hoạt động của quán. Doanh nghiệp nên giảm số lượng nhân viên làm việc tại cửa hàng, và nên có chương trình huấn luyện đa nhiệm cho mỗi nhân viên để sử dụng nguồn lực nhân sự hiệu quả hơn.

Thứ tư, tập trung nguồn lực và phần tài chính tiết kiệm được để đầu tư và nuôi dưỡng hệ thống phân phối, kênh giao nhận hiệu quả.

Doanh nghiệp nên chăm chút vào các thông điệp marketing online, chăm sóc giá trị tinh thần và trải nghiệm của khách hàng tại nhà đối với sản phẩm của mình.

Sau khoảng thời gian giãn cách dài ngày tại nhà, nhu cầu ăn uống được dự báo sẽ bùng nổ sau đại dịch.

“Đây là triển vọng tích cực cho những doanh nghiệp biết chuẩn bị các ý tưởng mới để đón đầu sự bật dậy của thị trường”, bà Quyên nhận định.