Căn nhà xây trên đất của ông Nghĩa hiện có nhiều người ở. Ảnh: Thái An

Ông Phương Hữu Nghĩa mua 54m² đất thuộc một phần thửa 103, tờ bản đồ số 15, ở P.Bình Hưng Hòa (Q.Bình Tân, TP.HCM). Hiện ông Nghĩa gặp nhiều rắc rối từ lô đất này.

Cho ở tạm rồi bị chiếm

Tháng 3-2002, ông Nghĩa mua của ông Nguyễn Văn Tư lô đất tại địa chỉ trên. Do nhà ở xa, sau khi mua đất, ông Nghĩa có gửi cho ông Phạm Văn Hợi làm nghề thầu xây nhà trông coi. Ông Hợi để cho ông Huỳnh Trí Tài (làm thợ sắt) dựng nhà tạm lên lô đất này để chứa vật liệu và ở tạm. Dần dần, ông Tài làm nhà ở kiên cố trên đó.

Năm 2010, ông Tài làm thủ tục để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở. Hồ sơ được niêm yết tại UBND P.Bình Hưng Hòa thì ông Nghĩa phát hiện, tố cáo và khởi kiện tại TAND Q.Bình Tân. Ông Nghĩa còn phát hiện trước đó, vào tháng 9-2010, ông Tài còn được Q.Bình Tân cấp số nhà trên lô đất của mình, với số 104/118 đường số 18, KP2, P.Bình Hưng Hòa.

Sau khi ông Nghĩa phản ánh việc này, UBND P.Bình Hưng Hòa rà soát hồ sơ xin cấp số nhà, đã phát hiện ông Tài cung cấp sai về hồ sơ nguồn gốc nhà đất. Phường kiến nghị Phòng quản lý đô thị của quận ra quyết định thu hồi số nhà trên.

Vụ việc được giải quyết theo bản án có hiệu lực pháp luật của TAND Q.Bình Tân (năm 2013). Dựa trên hồ sơ chứng cứ, tòa xác định ông Tư không bán lô đất trên cho ông Tài mà chỉ bán cho ông Nghĩa. Ông Nghĩa có gửi nhờ ông Hợi trông coi, và ông Hợi có cho ông Tài sử dụng tạm lô đất.

Tòa đã tuyên công nhận và tiếp tục thực hiện hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng lô đất trên giữa ông Nghĩa và ông Tư. Ông Nghĩa được quyền liên hệ các cơ quan chức năng kê khai, đăng ký để được Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên, đến nay ông Nghĩa làm thủ tục để xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lô đất trên thì phát sinh nhiều rắc rối, mà gần 2 năm nay chưa giải quyết xong. Ông Nghĩa đã phải đi lại rất nhiều lần, liên hệ với các cơ quan liên quan để đòi lại quyền lợi hợp pháp của mình.

Rắc rối kéo dài

Hiện nay, căn nhà xây trên đất của ông Nghĩa có vợ con ông Tài và những người khác được ông Tài cho ở nhờ.

Về phần mình, ông Nghĩa nhờ đơn vị đo vẽ hiện trạng lô đất (kèm hồ sơ liên quan) để làm hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Do ông chỉ có quyền sử dụng đối với lô đất nên chỉ đo vẽ phần đất trống mà không thể hiện có nhà trên đất.

Tuy nhiên, khi tiếp nhận hồ sơ, Văn phòng đăng ký đất đai Q.Bình Tân trả lại hồ sơ vì cho rằng bản vẽ sơ đồ nhà đất thể hiện đất trống nhưng thực tế là có nhà trên đất. Cơ quan này đề nghị ông Nghĩa liên hệ với UBND phường để được hướng dẫn, xử lý phần hiện trạng không đúng với bản vẽ.

"Cán bộ địa chính phường hướng dẫn phải xử lý nhà cho đúng nguyên trạng là đất trống thì mới xác nhận bản vẽ đất trống để cấp giấy chứng nhận. Còn cơ quan thi hành án thì cho rằng tôi chưa có giấy chứng nhận chủ quyền đất và bản án tòa cũng không tuyên cưỡng chế xử lý nhà để trả lại nguyên trạng nên họ không có cơ sở thi hành án. Tôi loay hoay chạy các nơi mà chưa được giải quyết..." - ông Nghĩa nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Phước Bình - phó chủ tịch UBND P.Bình Hưng Hòa - cho hay phường đang giải quyết yêu cầu hướng dẫn của ông Nghĩa để ông xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng lô đất. Để có cơ sở kiến nghị, hướng dẫn, phường đã cho mời phía ông Tài cùng những người ở trong căn nhà trên lên để lập biên bản xác minh liên quan đến việc tạo lập, cư trú. Tuy nhiên, phường vẫn chưa nhận được đủ sự hợp tác của những người này.

"Để giải quyết bảo đảm quyền lợi của ông Nghĩa theo tinh thần bản án, phường sẽ tiếp tục khẩn trương làm việc với các bên liên quan để có văn bản hướng dẫn trong thời gian tới..." - ông Bình nói.

Nếu nhà xây dựng không phép thì phải xử lý

Luật sư Nguyễn Huy Việt (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng bản án là cơ sở rất quan trọng để ông Nghĩa làm thủ tục cấp chủ quyền đất.

Theo phán quyết, ông Nghĩa được quyền liên hệ các cơ quan chức năng việc kê khai, đăng ký để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Về nguồn gốc, pháp lý đất và nhà trên đất cũng đã được bản án ghi nhận cụ thể và minh bạch. Vì vậy, các cơ quan có liên quan cần căn cứ và rà soát thêm hồ sơ để giải quyết, bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho ông Nghĩa chứ không thể vì hiện trạng mà bắt bí, đùn đẩy.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng cần lưu ý căn nhà được tạo lập khi không có chủ quyền đất hợp pháp thì cũng không được thừa nhận là hợp pháp. Đồng thời, nếu căn nhà xây dựng không phép thì địa phương có quyền xử lý vi phạm.