Một trong những "dự án ma" của Công ty Alibaba. (Ảnh: Huỳnh Sơn/TTXVN)

Thời gian qua, tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, các dự án bất động sản “ma,” dự án bất động sản “ảo” vẫn tiếp tục xuất hiện để lừa đảo, trục lợi bất chính. Không ít dự án đã “treo” trong thời gian dài làm lãng phí nguồn lực, thiệt hại đến quyền và lợi ích của người dân, nhà nước, gây bức xúc trong xã hội. Vậy nhưng, việc xử lý các dự án treo, dự án “ảo” đến nay vẫn lúng túng, phức tạp, chưa được xử lý triệt để.

Liên quan tới tình trạng trên, mới đây, cử tri tỉnh Gia Lai đã gửi kiến nghị tới Thủ tướng Chính phủ, với nội dung: “Đề nghị Chính phủ tiếp tục tập trung chỉ đạo quyết liệt giải quyết các dự án quy hoạch treo làm lãng phí nguồn lực, thiệt hại đến quyền và lợi ích người dân và Nhà nước, gây bức xúc xã hội; xử lý nghiêm các dự án bất động sản ma, các dự án bất động sản lừa đảo, chây ì… đã và đang gây bức xúc, bất bình xã hội, gây mất trật tự ở nhiều tỉnh.”

Quy hoạch “treo” là do đầu tư xây dựng chậm

Trả lời kiến nghị cử tri về nội dung nêu trên, đại diện lãnh đạo Bộ Xây dựng cho rằng quy hoạch treo là do việc tổ chức triển khai đầu tư xây dựng chậm hoặc không thực hiện theo quy hoạch. Đây là hiện tượng làm lãng phí nguồn lực, tác động tiêu cực đến quyền, lợi ích người dân và Nhà nước, gây bức xúc xã hội như cử tri đã nêu.

Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã quy định cụ thể về việc lập, thẩm định, phê duyệt, quản lý và tổ chức thực hiện quy hoạch, trong đó có các quy định đảm bảo về quyền của các tổ chức, cá nhân trong khu vực quy hoạch nhưng Nhà nước chưa thực hiện thu hồi (theo Luật Quy hoạch đô thị năm 2009); quy định điều kiện chung đối với cấp giấy phép xây dựng có thời hạn đối với khu vực quy hoạch chưa thực hiện thu hồi (Luật Xây dựng năm 2014, được sửa đổi, bổ sung tại khoản 33 Điều 1 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020)…

Quan điểm của Bộ Xây dựng là Nhà nước phải bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân tại khu vực “quy hoạch treo.”

Hiện nay, để tăng cường công khai, cung cấp thông tin quy hoạch được duyệt, Bộ Xây dựng đã hoàn thành và đưa vào vận hành Cổng thông tin điện tử quốc gia về quy hoạch xây dựng tại địa chỉ https://quyhoach.xaydung.gov.vn. Bộ Xây dựng cũng đã có văn bản đôn đốc các địa phương đăng tải thông tin quy hoạch xây dựng tại địa phương lên Cổng thông tin điện tử về quy hoạch xây dựng theo trách nhiệm quản lý và thực hiện quy hoạch xây dựng tại địa phương.

Với trách nhiệm quản lý nhà nước được giao trong lĩnh vực xây dựng, trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tiếp tục tổ chức triển khai thực hiện nghiêm các chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị; đề xuất với cấp có thẩm quyền ban hành các cơ chế chính sách thu hút đầu tư (xã hội hóa) và đa dạng hóa hình thức đầu tư cho việc đầu tư các công trình xã hội như công viên cây xanh, y tế, giáo dục, giao thông…

Cùng với đó, Bộ Xây dựng cũng sẽ hướng dẫn, đôn đốc các địa phương trong công tác quản lý, thực hiện quy hoạch để kịp thời phát hiện, xử lý các vi phạm như thu hồi các dự án chậm tiến độ theo quy định; xử lý các cán bộ gây ách tắc, làm thiệt hại cho nhà đầu tư, Nhà nước, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người dân.

Người dân căng băng rôn, phát loa để đòi tiền đã mua đất trước đó tại dự án An Điền, thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. (Ảnh: TTXVN)

Về trách nhiệm của chính quyền các địa phương, Bộ Xây dựng đề nghị rà soát quy hoạch, kịp thời điều chỉnh hoặc hủy bỏ các quy hoạch đã quá thời hạn và không có tính khả thi; xây dựng kế hoạch thực hiện quy hoạch, công khai quy hoạch và kế hoạch thực hiện theo đúng quy định; xây dựng chương trình đô thị, khu vực phát triển đô thị và kiểm soát chặt chẽ tốc độ, chất lượng phát triển đô thị; kịp thời xử lý các vi phạm trong việc thực hiện quy hoạch.

Xử lý nghiêm các dự án “ma,” lừa đảo

Đối với tình trạng các dự án bất động sản ma, lừa đảo, chây ì… đã và đang gây bức xúc, bất bình xã hội, gây mất trật tự ở nhiều tỉnh, đại diện lãnh đạo Bộ Xây dựng khẳng định hiện nay, hệ thống pháp luật hiện hành đã có các quy định tương đối đầy đủ, rõ ràng, điều chỉnh mọi lĩnh vực hoạt động kinh doanh, từ trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng, điều kiện của bất động sản được đưa vào kinh doanh đến quy định về việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính, xử lý hình sự cũng đã có các quy định để xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, trên thực tế tại một số địa phương, trong một số thời điểm vẫn xảy ra tình trạng một số tổ chức, cá nhân cố tình vi phạm, lập nên các dự án không có thực, các dự án chưa đủ điều kiện được đưa vào kinh doanh (dự án ma) để lừa đảo người dân, đã và đang gây bức xúc, bất bình xã hội, gây mất trật tự ở nhiều tỉnh.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên được đại diện lãnh đạo Bộ Xây dựng chỉ ra là do thông tin về quy hoạch, dự án chưa được kịp thời, công khai, minh bạch dẫn đến một số tổ chức, cá nhân lợi dụng để quảng bá, cung cấp thông tin sai sự thật nhằm trục lợi; các hành vi vi phạm chưa được kịp thời phát hiện, ngăn chặn ngay từ khi mới phát sinh; việc xử lý và công khai việc xử lý hành vi vi phạm để cảnh tỉnh, răn đe và cho người dân biết, hiểu chưa kịp thời...

Theo chức năng, nhiệm vụ được giao, trong thời gian vừa qua, Bộ Xây dựng đã xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 23/4/2019 về một số giải pháp thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển ổn định, lành mạnh. Trong đó, chỉ đạo Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm trong thực hiện quy định pháp luật về đầu tư, xây dựng, kinh doanh bất động sản…

Bộ Xây dựng cũng đã có nhiều văn bản đôn đốc các địa phương tăng cường việc công khai thông tin, kịp thời nắm bắt và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động kinh doanh bất động sản.

Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp với các địa phương tăng cường thanh-kiểm tra để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các trường hợp vi phạm có thể xảy ra và sẽ xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo thẩm quyền.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng cũng sẽ nghiên cứu, xây dựng, sửa đổi, bổ sung Nghị định số 117/2015/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng, quản lý và sử dụng hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản để trình Chính phủ ban hành nhằm cung cấp thông tin công khai, minh bạch để bảo đảm cho thị trường bất động sản phát triển ổn định, lành mạnh, hạn chế tối đa các trường hợp cố tình vi phạm.