(NoithatXHome.vn) Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn là một phong tục tập quán lâu đời được lưu giữ qua nhiều thế hệ, thể hiện những yếu tố văn hóa, tín ngưỡng nguyên thủy sơ khai, niềm tin vào thế giới thần linh và những thế lực siêu nhiên của tộc người này.

Vậy lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn có gì độc đáo?

Hãy cùng Portfolio cùng tìm hiểu những nét đặc trưng của lễ hội này trong bài viết dưới đây nhé!

1. Lễ hội nhảy lửa: Đôi nét về người Pà Thẻn

Theo truyền thuyết, người Pà Thẻn (hay còn có tên gọi khác là người Mèo Lài, Mèo Hoa, Mèo Ðỏ) ở vùng Than Lô (Trung Quốc) đến Việt Nam cách đây khoảng 200 năm với câu chuyện vượt biển cùng người Dao, cùng an cư sinh sống tại khu vực miền núi phía Bắc, tập trung chủ yếu ở hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang.

Người Pà Thẻn sống tập trung ở vùng núi cao phía Bắc (Ảnh: Internet)

Cũng như những dân tộc thiểu số khác, người Pà Thẻn cũng có trang phục riêng: Nam giới mặc áo cánh, quần lá tọa màu chàm, quấn khăn dài; phụ nữ đội khăn màu chàm quấn thành nhiều vòng trên đầu, quấn thành mái xòe rộng như mũ, hoặc lối đội khăn tạo thành mái nhô ra hai bên mang tai.

Do sống trên núi cao, thường xuyên phải chống chọi với thời tiết khắc nghiệt nên trang phục truyền thống của người phụ nữ Pà Thẻn hết sức kín đáo từ bàn chân, ống chân cho đến đỉnh đầu với màu sắc chủ đạo là màu đỏ.

• Nét tinh hoa làng nghề mây tre đan Phú Vinh có tiếng ở Hà Nội

Trang phục của người phụ nữ Pà Thẻn có màu sắc chủ đạo là màu đỏ hoặc cam (Ảnh: Internet)

Người Pà Thẻn sống chủ yếu bằng nghề làm nương rẫy, phát đốt rồi chọc lỗ, tra hạt. Họ ở nhà sàn, nhà nền đất hay nửa sàn nửa nền đất. Tuy nhiên, hiện nay người Pà Thẻn ở một số nơi đã dựng nhà cột kê khang trang, vững chãi.

Theo số liệu thống kê năm 2009, dân số của người Pà Thẻn chỉ còn khoảng 3.700 người. Dù số lượng ít, phân bố thưa thới, lại sống ở những vùng hẻo lánh nhưng người Pà Thẻn vẫn giữ được những phong tục tập quán lâu đời, đặc biệt là lễ hội nhảy lửa.

2. Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn: niềm tin vào thế giới thần linh

Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn thường được tổ chức vào dịp thu hoạch vụ mùa, tức khoảng tháng 10 tháng 11 âm lịch đến ngày rằm tháng giêng hàng năm.

Theo quan niệm của họ, tổ chức lễ hội nhảy lửa vào thời điểm này để tạ ơn trời đất, thần linh đã ban cho họ một vụ mùa tươi tốt, ấm no, đồng thời cầu chúc cho một vụ mùa năm sau.

Với người Pà Thẻn, đống lửa sẽ mang lại sự ấm áp và may mắn, xua đi cái khắc nghiệt của mùa đông.

Người Pà Thẻn cắt tiết gà chuẩn bị lễ cúng (Ảnh: Internet)

Công tác chuẩn bị cho lễ hội nhảy lửa

Để tổ chức lễ hội nhảy lửa, người Pà Thẻn phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng, mời thầy mo (thầy cúng) về làm lễ.

Người Pà Thẻn cho rằng, con đường đi tìm thần về nhảy lửa của thầy cúng vô cùng gian lao, vất vả, thậm chí phải đi qua cả hang quỷ. Bởi vậy, thầy cúng phải là thầy cao tay, có nhiều phép thuật và quân binh mới làm được.

Ở một mâm lễ khác, thầy mo chuẩn bị thủ lợn, một con gà và vài nén nhang thắp hương trước khi lễ hội nhảy lửa bắt đầu (Ảnh: Internet)

Đầu tiên, họ dựng sẵn một đống củi trên khoảng sân rộng để đốt. Các vị cao niên kể lại, trong đêm nhảy lửa, người Pà Thẻn lấy lửa bằng một dụng cụ đặc biệt và cách lấy lửa cũng rất đặc biệt mà không lấy lửa từ nguồn dẫn bên ngoài như diêm, bật lửa, cọ sát tinh cây nứa, ghè đá…

Dụng cụ lấy lửa là một ống tròn dài khoảng 5cm, làm từ sừng trâu già. Trong đoạn sừng trâu đó, họ dùng sáp ong miết vào xung quanh ở phía trong, sau đó nhồi bông vào.

Khi chuẩn bị lấy lửa, thầy Mo làm xong các nghi lễ, đọc các bài cúng thì se lấy tay gõ vào miệng ống lửa liên hồi, sau một lúc lửa sẽ bén cháy và lấy lửa đó để nhóm vào đống củi trong đêm nhảy lửa.

Thầy mo đang làm lễ cầu thần linh trước khi vào lễ hội nhảy lửa (Ảnh: Internet)

Trong lễ hội nhảy lửa, thầy Mo sắm lễ, đốt đèn thắp hương tế cáo trời đất, tổ tiên rồi bắt đầu đọc các bài cúng như những câu thần chú.

Lễ vật cúng tế bao gồm: 1 con gà, 10 chén rượu, 1 chiếc đàn sắt, và 1 xấp tiền giấy.

Nội dung các bài cúng trong lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn là mở đường lên trời, báo cáo với Thần Lửa, tế cáo linh hồn của tổ tiên để mời về nhập vào các nghệ nhân nhảy lửa trong đêm hội.

Mỗi người thường nhảy lửa trong vòng 4 – 5 phút (Ảnh: Internet)

Khi đống củi lửa được đốt lên thì thầy mo người Pà Thẻn làm lễ cúng nhập đồng cho những người tham gia lễ hội nhảy lửa.

Đợi đến khi đống củi cháy hết, chỉ còn lại những viên than hồng rừng rực, người đã bị nhập đồng liền nhảy vào đống than hồng với đôi chân trần mà không hề có cảm giác bỏng rát hay sợ hãi.

Nghi thức sau khi lễ hội nhảy lửa kết thúc

Sau khi thầy mo kết thúc các nghi lễ ban đầu thì cũng là lúc cơ thể của những người tham gia nhảy lửa bắt đầu rung lên, người như bị thôi miên, cơ thể uyển chuyển, tay chân múa may, báo hiệu họ sắp có sức mạnh, sắp có sự dũng cảm để nhảy vào những đám than hồng đang ở độ rực rỡ nhất, nóng bỏng nhất.

Sau đó, họ họ lao vào nhảy múa giữa đống lửa đang đỏ hồng, với bàn chân trần và dùng tay bốc than tung lên.

Trong lúc đó, thầy cúng vẫn không ngừng gõ đàn và đọc bài cúng như hòa vào nhịp nhẩy của các học trò, toàn thân rung lên bần bật trên ghế.

Những người tham gia lễ hội nhảy lửa sẽ được thầy mo làm lễ “nhập đồng” (Ảnh: Internet)

Trung bình mỗi người thường nhảy lửa trong vòng 4 – 5 phút, sau đó tự khắc sẽ hết lên đồng, người tỉnh trở lại và tiếp tục nhờ thầy mo làm lễ nhập đồng. Khi những nghệ nhân nhảy lửa mà không có độ dừng, thì thầy Mo phải lấy một bát nước, làm phép rồi phun vào đống lửa thì mới dừng lại được.

Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn cứ thế diễn ra trong khoảng một tiếng – lửa tàn thì nhóm lại, rồi nhảy tiếp cho đến khi đống than hồng chỉ còn lại là đống tro tàn thì nhờ thầy Mo lại làm thủ tục để tiễn Thần Lửa và linh hồn tổ tiên về chốn cũ, mọi người mới quay về nhà và lễ hội kết thúc với niềm tin những điều tốt đẹp nhất sẽ dần đến với họ.

Điều đáng nói là đống lửa đang cháy đỏ rực để biểu diễn mà không hề bị bỏng cho đến khi đống lửa lụi tàn. Đây quả là một điều độc đáo cho đến nay khoa học vẫn chưa thể lý giải nổi.

Lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn quả thực rất độc đáo, được biết đến như một bản sắc riêng của cộng đồng người Pà Thẻn.

Đây không chỉ đơn giản là một thói quen sinh hoạt cộng đồng mà còn là một di sản văn hóa mang tính đại diện tộc người, để khi nhắc đến lễ hội nhảy lửa, người ta nghĩ ngay đến người Pà Thẻn và ngược lại.

Du khách nước ngoài thích thú với lễ hội nhảy lửa của người Pà Thẻn.(Ảnh: Internet)

Trên đây là một vài nét về lễ hội nhảy lửa có một không hai của người Pà Thẻn.

Ghé thăm gotrangtri.vn để đọc thêm nhiều bài viết về văn hóa, thủ công – mỹ nghệ truyền thống và đừng quên tìm hiểu kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết kế nội thất nhà đẹp bạn nhé!

Nguyễn Hoa – Tổng hợp nguồn Internet