(NoithatXHome.vn) Lễ cầu mưa của người Thái vùng Tây Bắc là một trong những lễ hội lớn nhất trong năm của dân tộc này, phản ánh phong tục, tín ngưỡng và nét văn hóa vô cùng độc đáo.

Hãy cùng Portfolio cùng tìm hiểu xem lễ cầu mưa của người Thái có gì đặc sắc nhé!

1. Nguồn gốc lễ cầu mưa của người Thái

Người Thái thường quan niệm rằng thần linh cai quản mưa gió thương những đứa trẻ sinh ra không có cha để làm nhà cho nên đã không làm mưa khiến cho trời hạn hán, vì vậy trời không mưa là lỗi của những người phụ nữ chửa hoang.

Vì vậy dân bản phải làm lễ cầu mưa, cúng lễ các vị chủ nước, chủ sông suối.

Để mời các thần linh về nghe nguyện vọng của con người đồng thời trách phạt những người phụ nữ đó đã không biết giữ mình.

Lễ cầu mưa của người Thái là một trong những lễ hội lớn nhất trong năm của người Thái (Ảnh: Internet)

Người Thái là bộ phận cư dân nông nghiệp trồng lúa nước và làm nương rẫy. Theo nông lịch truyền thống, hàng năm cứ vào tháng 3 tháng 4 Âm lịch, rừng núi gọi mưa về, mọi người rủ nhau xuống ruộng, lên nương, bắt đầu bước vào vụ mùa gieo cấy, khởi đầu một năm trồng trọt sản xuất.

Nhưng cũng có năm, đúng vào thời điểm đó, trời không mưa lấy một hạn hoặc rất ít mưa.

Người Thái lại cho rằng ông trời (Pỏ Phạ) thương những người mẹ chửa hoang, thương những đứa trẻ sinh ra không có cha, không có mái nhà che thân nên trời không cho mưa.

Làm nông, cấy ruộng nương thì lại cần có nước tưới thì hạt giống mới nẩy mầm, cây lúa mới bén rễ. Họ tìm mọi cách dẫn nước vào đồng như đắp phai, làm guồng nước, bắc máng, đào mương nhưng nước tưới vẫn không đủ.

Lo mùa màng thất bát, không được mùa thu, người Thái phải tổ chức lễ cầu mưa mong ông trời sẽ cho mưa xuống. Vì vậy, cứ vào khoảng tháng 4 hàng năm, người Thái tổ chức lễ hội cầu mưa (hay còn gọi là lễ hội Xến Xó Phốn).

2. Những nét đặc trưng lễ cầu mưa của người Thái

2.1. Lễ cầu mưa của người Thái diễn ra như thế nào?

Lễ cầu mưa của người Thái diễn ra theo hai cách thức. Ban ngày người lớn tổ chức các nghi thức cúng xin mưa (gọi là Xến Xó Phốn), ban đêm trẻ em kéo nhau đi trong bản hát đồng dao xin nước mưa, gọi là “Xó nặm phốn” (phần này chủ yếu là sinh hoạt vui chơi cộng đồng).

•  Khám phá nét tín ngưỡng thờ cúng của người Việt qua làng nghề hương xạ Cao Thôn

Thành phần chủ yếu trong lễ cầu mưa của người Thái là thanh niên nam nữ (Ảnh: Internet)

2.2. Nghi lễ chính trong lễ cầu mưa của người Thái

Đầu tiên là lễ cúng xin mưa của người lớn. Dân bản chọn ngày (trong tháng 3, tháng 4 Âm lịch; tức tháng 10, tháng 11 lịch Thái), tập trung nhau lại ở đầu bản để tổ chức lễ hội, thành phần đông nhất là thanh niên nam nữ, người trung niên và người già cả thì ở nhà để đón tiếp đoàn hát cầu mưa.

Đoàn hát này thường đông tới 50 – 60 người, ai cũng tự sắm sửa mũ, nón và áo mưa (làm bằng lá cọ). Người lĩnh xướng dẫn đầu đoàn hát là bà Mẻ Mài (bà góa), người thứ hai cầm một cái sàng gạo, chọn nhà nào có bà già cao tuổi nhất thì đến đầu tiên.

Khi tới sân nhà cụ bà đã chọn, đoàn người dừng lại, bà Mẻ Mài gọi vọng lên trên nhà mời cụ bà ra đầu sàn. Lời gọi như sau:

“Ở nhà không đó bà thím ơi?
Chúng tôi đến xin cơm đấy nhé!
Rau cải dại chua cũng xin
Canh lá khoai nhạt cũng xin”.

Đoàn hát trong lễ cầu mưa của người Thái đi đến từng nhà bà cụ già (Ảnh: Internet)

Cụ bà từ trong nhà bước ra, xuất hiện với bộ trang phục mới: đầu đội khăn nhiễu đen; cổ đeo một cái vòng bạc to, hai cổ tay của cụ bà đeo 5 – 6 vòng bạc; áo dài mặc ngoài màu hồng nhạt hoặc đỏ thẫm, cổ áo và gấu áo viền hoa văn rực rỡ; bên trong là váy cạp rồng, thân váy đen chàm viền vải màu hoặc chắp một mảnh vải thêu hình muông thú; áo ngắn (sứa cóm) vải màu xanh lá mạ hoặc tơ màu vàng.

Bà nhúng cả hai tay vào chậu nước đã được chuẩn bị sẵn, lần lượt té nước vào đoàn hát ở dưới sân.

Cụ bà té nước cho đến khi ai cũng đã ướt cả mũ, nón, thì bà cụ dội chậu nước cuối cùng xuống người cầm sàng gạo trong đoàn hát, vừa dội nước vào mặt sàng, cụ bà vừa cười, nói:

“Chà… chà… hạt mưa to như quả gắm
Mọi sông, suối đều đỏ phù sa!
Chà… chà… úi cha!
Mưa to này, mưa dày hột này!
Chà… chà…!”

Sau đó, mọi người lập tức hát vang bài hát trong lễ cầu mưa của người Thái để tỏ lòng cảm ơn cụ bà, mở đầu bằng câu: “Ơn… dơ! (Cảm ơn… lắm)!”.

Hát xong bài, đoàn người rồng rắn kéo nhau đi quanh sân nhà cụ bà một vòng rồi đi tiếp sang nhà khác trong bản. Nhưng đối với những nhà tiếp theo, chủ nhà không nhất thiết phải té nước mà chỉ cần biếu đoàn hát gói xôi và gói muối là được.

Lễ vật để làm lễ cầu mưa của người Thái (Ảnh: Internet)

Sau khi cuộc diễu hành kết thúc, đoàn hát trở lại nơi xuất phát để châm đuốc làm đèn phát sáng, sau đó kéo nhau ra suối nước.

Họ đốt lửa bên bờ suối, đồng thời bày lễ vật ra mâm lá chuối để bà Mẻ Mài đọc bài cúng thần nước (rồng). Sau đó, họ hạ mâm cúng, cùng nhau ăn uống xôi, thịt, rượu tại chỗ.

Ăn xong, mọi người chia ra thành 2 tốp nam, nữ lội xuống nước, đứng mặt đối mặt với nhau, để thi tát nước “vàng” nước “bạc” vào nhau đến khi ai nấy đều đã ướt sũng thì mới lên bờ.

Trở về bản, mọi người thay quần áo, váy khăn mới, ra bãi cỏ cùng nhau chơi ném còn, uống rượu cần, đánh cồng, nhảy sạp và hát các bài hát về tình yêu đôi lứa.

Lễ cầu mưa của người Thái là một tín ngưỡng lâu đời, một nét văn hóa đẹp, thể hiện nguyện vọng, ước mơ về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống no đủ, yên bình, đồng thời đề cao tầm quan trọng của nguồn nước, về ý thức bảo vệ môi trường sinh thái xung quanh chúng ta.

Ngoài lễ cầu mưa của người Thái, dân tộc này còn lưu giữ và duy trì rất nhiều tín ngưỡng khác trong đời sống văn hóa tâm linh cũng như tập tục sinh hoạt hằng ngày, chúng tôi sẽ tiếp tục giới thiệu tới Quý độc giả trong những bài viết sau.

Đừng quên ghé xem chuyên trang gotrangtri.vn hàng ngày để đón đọc những bài viết hay về thiết kế nội thất nhà đẹp nhé!

Nguyễn Hoa – Tổng hợp Internet