Bớt quyền “ưu tiên” cho nhà nước

Báo cáo những nội dung đã bổ sung, chỉnh sửa của dự luật, Bộ trưởng TN-MT Nguyễn Minh Quang cho biết dự luật đã bỏ quy định nhà nước được ưu tiên nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua tài sản gắn liền với đất, đồng thời bổ sung thêm một số quy định về trách nhiệm của nhà nước trong lĩnh vực đất đai, như cung cấp thông tin đất đai cho các tổ chức, cá nhân nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận các thông tin về quản lý, sử dụng đất đai của các tổ chức, cá nhân.

Dự luật Đất đai (sửa đổi) thu hẹp các trường hợp nhà nước thu hồi đất cho các dự án kinh tế - xã hội - Ảnh: Ngọc Thắng

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang, nội dung chương 6 liên quan đến thu hồi đất, bồi thường về đất, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất cũng đã bổ sung nhiều quy định mới trên cơ sở tiếp thu ý kiến các ĐBQH và ý kiến chỉ đạo của Thường trực Chính phủ. Theo đó, về thu hồi đất, đã bổ sung quy định theo hướng làm rõ hơn các trường hợp nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh; thu hồi đất để sử dụng vào mục đích lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; thu hẹp các trường hợp nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội; làm rõ căn cứ để thu hồi đất.

Ban soạn thảo cũng đã bổ sung các quy định về nguyên tắc hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất, các khoản hỗ trợ cho người dân, bao gồm: hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất; hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tạo việc làm đối với trường hợp thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp; hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất ở của hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở; hỗ trợ khác. Đồng thời, quy định UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện các dự án tái định cư trước khi thu hồi đất; khu tái định cư tập trung phải xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ đảm bảo bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, phù hợp với tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng.

Linh hoạt trong xác định giá đền bù

Về tài chính đất đai và giá đất, Bộ trưởng Nguyễn Minh Quang cho biết ban soạn thảo đã bổ sung thêm một điều so với dự luật trình QH, trong đó không quy định cụ thể trong dự thảo về các phương pháp xác định giá đất mà giao cho Chính phủ quy định cụ thể cho phù hợp với từng loại đất.

Dự luật quy định việc xác định giá đất phải đảm bảo nguyên tắc theo mục đích sử dụng đất tại thời điểm nhà nước có quyết định thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, tính giá trị quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và tính các khoản nghĩa vụ tài chính khác theo quy định. Nguyên tắc khác là phải phù hợp với giá đất phổ biến của loại đất có cùng mục đích sử dụng đã chuyển nhượng, đấu giá quyền sử dụng đất thành công (sau đây gọi chung là giá đất thị trường) hoặc phù hợp với thu nhập từ việc sử dụng đất; kèm theo một số nguyên tắc khác.

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng cũng đặt tình huống: nếu công bố giá đất năm nay là 1 triệu đồng/m2 chẳng hạn, sau đó công bố quy hoạch về một dự án kinh tế - xã hội nào đó, giá đất ở đó lập tức tăng cao, nhưng năm sau mới thực hiện đền bù cho dân với giá công bố năm nay thì dân có “chịu” không? Theo Chủ tịch QH, đã gọi là thị trường thì giá phải điều chỉnh, nếu quy định một giá áp dụng cho nhiều chức năng là không ổn, phải chi tiết hóa, cụ thể ra, vì đất rừng khác, nông thôn, đô thị khác.

Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng đồng thời nhấn mạnh đến việc sửa luật Đất đai lần này cố gắng bảo đảm thành một bộ luật hoàn chỉnh, hạn chế tối đa các nghị định, thông tư hướng dẫn dưới luật, “làm sao để khi ban hành luật là có thể đem ra áp dụng”.