Anh hiện được đánh giá là thị trường lớn rất tiềm năng cho xuất khẩu gạo của Việt Nam. Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), năm 2019 quốc gia này đã nhập khẩu 617.000 tấn gạo, tăng 10% so với năm 2018. Dù vậy, lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Anh hiện ở mức khiêm tốn khi chỉ chiếm 0,2% và đứng thứ 22 trong số các nhà xuất khẩu gạo lớn nhất nước Anh.

Xuất khẩu gạo sẽ có nhiều thuận lợi hơn với Hiệp định UKVFTA

Các thống kê từ Cục Xuất nhập khẩu cũng cho thấy, trong năm 2019, xuất khẩu gạo từ Việt Nam sang Anh đã có bước nhảy vọt với mức tăng trưởng kim ngạch lên đến 376%. Tuy nhiên mức thuế quan với mặt hàng này năm 2019 vẫn ở mức cao nên khó cạnh tranh với các nước khác như Ấn Độ, Pakistan, Thái Lan.

Lý giải việc gạo Việt xuất khẩu vào Anh còn ở mức thấp, ông Phan Văn Có - Giám đốc Marketing Công ty TNHH VRICE - cho biết, có hai mấu chốt khiến gạo Việt chưa thể cạnh tranh được gồm thuế suất vào Anh cao (khoảng 17%) và các yêu cầu của thị trường Anh cũng rất khắt khe. Cụ thể, để xuất khẩu vào Anh, doanh nghiệp ngoài đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn như đã xuất đi Mỹ, EU là Global GAP, HACCAP, ISO… thì cần phải đáp ứng thêm những tiêu chí riêng như đảm bảo nhân quyền cho người lao động.

“Vì những rào cản này nên 5 năm trước sau khi đưa lô hàng đầu tiên qua Anh chúng tôi đã tạm ngưng không tiếp tục xuất hàng nữa. Nay với việc kết thúc đàm phán Hiệp định UKVFTA thì rào cản lớn nhất về thuế sẽ được xóa bỏ, chúng tôi sẽ nghiên cứu để tiếp cận khách hàng Anh trong thời gian tới” - ông Có chia sẻ.

Cũng như VRICE, ông Phạm Thái Bình - Tổng giám đốc Công ty CP nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP. Cần Thơ) - nhận định: Nhu cầu nhập khẩu gạo của Anh lớn sẽ là cơ hội cho gạo Việt nói chung và Trung An nói riêng trong thời gian tới. Điều đặc biệt là Anh không giới hạn về hạn ngạch nhập khẩu nên doanh nghiệp có thể tùy theo năng lực để đẩy mạnh mở rộng thị phần tại đây.

Ông Bình cho hay, hiện điều kiện cần là gạo của Trung An đã được chứng nhận để vào châu Âu. Trong khi đó Vương quốc Anh là nước dùng gạo vào loại nhiều nhất ở châu Âu nên Trung An rất lạc quan và chắc chắn sẽ tiến hành tìm đối tác nhập khẩu để đưa gạo thơm ST20 mà doanh nghiệp vừa bán được vào Đức với giá lên tới 1.000 USD/tấn khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực vào đầu tháng 8/2020.

Bên cạnh những thuận lợi trên, các doanh nghiệp gạo cho biết, Anh là thị trường cao cấp nên những tiêu chuẩn về an toàn, môi trường và nhân quyền sẽ vô cùng khắt khe. Để tận dụng được lợi thế từ cam kết của Hiệp định UKVFTA, doanh nghiệp cho rằng ngoài sự cố gắng của họ trong việc đáp ứng những tiêu chuẩn quốc tế thì cơ quan chức năng cần đồng bộ chính sách để nâng cao hình ảnh về đảm bảo nhân quyền cho người lao động, để nước nhập khẩu thấy được, từ đó tạo thuận lợi hơn cho gạo Việt.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), từ đầu năm tới nay bất chấp những khó khăn của dịch bệnh, xuất khẩu gạo Việt vẫn đạt những kết quả khích lệ. Kết thúc tháng 11/2020, xuất khẩu gạo cả nước đạt 5,74 triệu tấn, với giá trị thu về 2,85 tỷ USD.

Theo VFA, dù khối lượng gạo xuất khẩu giảm 2,2% so với cùng kỳ nhưng giá trị gạo đã tăng 10,4%. Điều này cho thấy, gạo Việt đang ngày càng phát triển theo hướng bền vững hơn khi chú trọng vào những sản phẩm gạo có chất lượng cao, dẫn tới giá xuất khẩu luôn ở mức cao, thậm chí có thời điểm còn vượt Thái Lan tới 30 USD/tấn. Với những thuận lợi từ loạt FTA mà Việt Nam ký kết, có hiệu lực gần đây, gạo xuất khẩu trong năm 2021 được kỳ vọng sẽ có nhiều triển vọng bứt phá hơn.