Theo phản ánh của nhiều hộ nông dân, nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là cách làm hấp tấp của chính quyền xã trong việc thực hiện chủ trương dồn điền đổi thửa.

Chưa thống nhất đã thi công

Ông Nhiễu, một người dân ở thôn Mão Chi, có hơn 6 sào (360 m2/sào) ruộng hiện vẫn chưa gieo mạ vụ chiêm. Ông cho biết đầu tháng 3.2014, UBND xã Dương Quang bắt đầu phổ biến tới người dân về chủ trương dồn điền đổi thửa, đồng thời tiến hành các cuộc họp bà con trong thôn. Các hộ dân đều ủng hộ việc dồn điền đổi thửa vì sẽ giúp giảm dần lối canh tác manh mún, nhỏ lẻ, đời sống dần nâng cao. Tuy nhiên, sau một vài cuộc họp, mặc dù vẫn chưa thống nhất việc bốc thăm dồn điền đổi thửa, nhận ruộng mới, chính quyền xã đã cho máy móc, nhân lực thi công hệ thống mương nội đồng mới, các bờ thửa cũ bị lật tung, trong khi vụ mùa lại đang tới gần...

“Ảnh hưởng từ vụ bốc thăm dồn điền đổi thửa bất thành khiến phần thi công mương nội đồng bị bỏ lửng, nhiều thửa ruộng bị mất bờ, mưa lớn một chút là không thể xác định được vị trí, việc tưới tiêu gặp rất nhiều khó khăn, năng suất vụ mùa giảm thấy rõ... Vì thế, nhiều nông dân ở Mão Chi phải bỏ luôn cấy hái”, ông Thủy, một nông dân khác nói. Ông Thủy còn cho biết thêm, việc chính quyền xã Dương Quang gấp rút cho thi công hệ thống mương nội đồng đã khiến gia đình ông không thể đem trâu, hoặc máy cày vào ruộng. Phần ruộng nhà ông Thủy bị ngăn cách bởi một con mương khá to. Mỗi lần thăm ruộng, ông và người thân đều phải lội qua rất vất vả. Đây chính là nguyên nhân mà tới nay hơn 4 sào ruộng của gia đình ông vẫn để cỏ dại mọc.

Một người dân khác ở Mão Chi là bà Gia còn cho biết: “Lợi dụng việc san gạt những khu ruộng cao thành ruộng bằng ở cánh đồng Ang để phục vụ công đoạn dồn điền đổi thửa, một số người có “quan hệ” trong xã đã tự ý thuê xe công nông xúc đất đem bán. Cứ thế trong một khoảng thời gian dài, hàng nghìn xe đất tốt được đem bán và hệ quả là nhiều điểm ở cánh đồng Ang biến thành vũng, thành hố sâu không thể cấy hái nổi”. Vẫn theo bà Gia, thời điểm đó mỗi xe công nông đất có giá vài chục nghìn đồng và số tiền thu được không hề nhỏ này hiện chảy vào túi ai thì vẫn không được làm rõ.

Trong khi đó, trao đổi với PV Thanh Niên, nhiều giáo viên sinh sống và làm việc trên địa bàn xã (đề nghị giấu tên) nói họ bị gây áp lực, buộc phải về vận động gia đình người thân khẩn trương gieo cấy toàn bộ diện tích ruộng hiện có; nhiều cán bộ, đảng viên khác cũng gặp áp lực như vậy. “Mương máng thì chưa xong, tưới tiêu không đảm bảo, ruộng lại trũng, gieo cấy không đúng thời vụ... cầm chắc mất mùa. Trong khi các loại phân, thuốc trừ sâu vẫn phải bỏ tiền ra để mua, thử hỏi dân chúng tôi cấy hái làm gì cho nó nhọc người”, một giáo viên ở Dương Quang bức xúc.

Đối mặt thiếu đói

Không gieo trồng vụ chiêm, chẳng có nghề phụ, cánh đàn ông trong làng phải rủ nhau đi các địa phương khác làm thuê; còn phụ nữ kéo nhau lên thành phố giữ trẻ thuê... “Làm nông là phải xác định sống chết với ruộng đồng, gieo trồng cấy hái quanh năm. Cứ rời ruộng ra là đói, dù chỉ là một vụ... Thông thường với 8 sào ruộng, gia đình tôi thu hoạch được hơn 2 tấn thóc. Giờ ruộng xấu rồi, mương máng nội đồng không thuận, không canh tác nổi, mấy tháng tới biết kiếm đâu ra tiền để đong thóc ăn”, ông Mai, một người dân Dương Quang, than với chúng tôi. Hiện một người con trai của ông chuẩn bị vào vùng Tây nguyên làm thợ đá, còn vợ chồng ông phải nhận vàng mã về nhà làm để có thu nhập...

Với bà H. thì trong khi hơn 1 mẫu ruộng (10 sào) của gia đình không thể gieo trồng, để có tiền đong thóc cho cả nhà ăn những tháng tới, ngay từ sau tết bà H. đã tất tả đi cấy thuê ở các xã gần đó.

Bà H. còn nhận ruộng ở làng bên rồi cùng con cháu chở mạ sang đó cấy. “Cũng may mà nhiều làng khác họ phát triển nghề phụ, nên mình còn có cơ hội nhận lại ruộng của một số gia đình để cấy lúa ăn. Tới cuối vụ, sau khi thu hoạch xong mình sẽ trả họ bằng thóc. Thông thường với mỗi sào, tỷ lệ chia sẽ là 70/30. Nghĩa là nếu thu được 1 tạ thóc thì mình lấy 70 kg, người có ruộng hưởng 30 kg”, bà H. nói và cho biết hiện đã thuê được 4 sào ruộng của một hộ kinh doanh nghề mộc ở làng bên để cấy vụ chiêm. “Dù vậy, vẫn sẽ không đủ thóc cho cả nhà ăn đến vụ mới”, bà H. than. Ít hôm nữa, bà sẽ phải cùng chồng ngày ngày đạp xe vào nội thành Hà Nội để thu gom đồng nát, kiếm thêm tiền mua gạo cho gia đình.

“Biết làm sao được” !