Hiện trường vụ cháy tại nhà 311 Tôn Đức Thắng, Q.Đống Đa, Hà Nội có một lối ra, vào. ẢNH TRẦN CƯỜNG

Nhà ống không lối thoát hiểm

Tốc độ đô thị hoá mạnh ở nhiều thành phố khiến nhiều người chỉ quan tâm về an toàn cháy nổ, thoát hiểm, cứu hộ cứu nạn công trình cao tầng, nhà chung cư. Vấn đề làm sao đảm bảo an toàn về cháy nổ, thoát hiểm cho những công trình nhà riêng ở mặt đất, nhất là những nhà trong ngõ dường như đang bị xem nhẹ. Nhiều vụ cháy nổ gây hậu quả thiệt hại lớn về tài sản, cảnh tang thương tại những ngôi nhà riêng ở mặt đất vẫn xảy ra thường xuyên.

Rạng sáng nay 4.4, cảnh thương tâm với 4 thi thể bị biến dạng được tìm thấy tại tầng tum trong vụ cháy tại nhà số 311 Tôn Đức Thắng, P.Hàng Bột, Q.Đống Đa, TP.Hà Nội đã một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo an toàn cháy nổ, lối thoát hiểm nhà riêng tại mặt đất.

Theo thông tin từ UBND Q.Đống Đa, đây là ngôi nhà hình ống, cao 3 tầng, 1 tum, có mái lợp tôn hàn sắt, diện tích mặt sàn mỗi tầng khoảng 60 m², mặt tiền rộng khoảng 3,2 m, nhà có lối ra vào duy nhất là cửa chính.

Ngôi nhà được gia đình sử dụng để kinh doanh đồ sơ sinh (bỉm, sữa...). Các mặt hàng xếp trên các kệ tủ hàng đặt ở tầng 1. Các tầng 2, tầng 3 và tầng tum cũng chứa hàng và là nơi sinh hoạt của gia đình.

Cũng theo UBND Q.Đống Đa, khoảng 0 giờ 25 phút, lực lượng chức năng nhận được tin báo cháy, đến khoảng 3 giờ 40 phút thì các lực lượng cứu hỏa dập tắt được đám cháy. Đến 4 giờ 30 phút tìm được 4 thi thể tại khu vực tầng tum.

Như vậy, dù là nhà ở mặt phố lớn, xe cứu hoả, các phương tiện, lực lượng cứu hộ cứu nạn khá dễ dàng triển khai công tác từ mặt trước nhưng cũng phải hơn 3 giờ mới dập tắt được đám cháy. Và chờ thêm khoảng 1 giờ phun nước làm mát, hạ sức nóng tại hiện trường vụ cháy mới có thể tiếp cận vào trong ngôi nhà để tìm thấy 4 thi thể tại tầng tum.

Có thể thấy, mức độ khó tiếp cận bên trong hiện trường vụ cháy tại công trình chỉ có 1 lối ra, vào duy nhất ra sao.

Những ngôi nhà có kiến trúc, dạng ống nằm trong ngõ ngỏ, phố nhỏ sẽ khó thoát hiểm hơn nếu thiếu sự chủ động từ chủ sử dụng. ẢNH TRẦN CƯỜNG

Đại tá Lê Văn Hiến, Phó trưởng Công an Q.Đống Đa, cho biết Đống Đa là một quận đặc thù nội thành Hà Nội, có rất nhiều ngõ nhỏ, nhà trọ và nhà ở kết hợp kinh doanh dạng nhà ống, rất nhiều nhà không có lối thoát nạn. Chính vì vậy, khi xảy ra cháy ở dạng nhà này luôn thường trực nguy cơ tử vong.

Trước khi xảy ra vụ cháy cửa hàng bỉm sữa khiến 4 người chết như trên, Công an Q.Đống Đa đã nhiều lần tổ chức tuyên truyền xuống từng tổ dân phố về vấn đề an toàn phòng cháy chữa cháy. Đặc biệt các hộ nhà ống, tập thể lắp chuồng cọp để tránh trộm cắp, Công an Q.Đống Đa khuyến cáo tháo dỡ bởi khung sắt khiến việc chữa cháy, cứu nạn gặp nhiều khó khăn, thoát nạn cũng khó.

“Đối với những nhà ống 1 lối không thể mở lối thoát nạn, nếu có thể, cần phối hợp với hàng xóm mở lối thông để thoát nạn khi cần. Tuy nhiên vấn đề này rất khó, bởi nhà nào biết nhà ấy, sợ trộm cắp nên những dạng nhà này khi cháy rất dễ có người tử vong”, đại tá Hiến cho hay.

Để tránh thương vong từ những vụ cháy, việc mở lối thoát nạn là vấn đề cốt lõi. Ngoài ra, các hộ gia đình cần trang bị bình chữa cháy, mặt nạ phòng độc và trang bị kỹ năng sinh tồn cho mình. Ví dụ, khi đi ngủ cần ngắt thiết bị điện ở những khu vực không cần thiết, thường xuyên bảo dưỡng thiết bị điện, lắp những thiết bị an toàn hơn.

“Nếu xảy ra cháy, không tự dập dược thì cần dùng mặt nạ chống độc hoặc khăn ướt trùm vào mặt để vượt qua đám cháy, thoát ra bên ngoài dù có bị bỏng. Không được chạy lên tum là nơi không lối thoát, vì lên đó là đường cùng, rất ít cơ hội sống sót, chết ngạt rất nhanh”, đại tá Hiến nói.

Theo đạ tá Hiến, sắp tới, Công an Q.Đống Đa sẽ quyết liệt triển khai các hình thức mạnh hơn để nâng cao công tác an toàn phòng cháy chữa cháy trên địa bàn. Đặc biệt, Nghị định 136 mới có hiệu lực, những nhà dân kết hợp kinh doanh không đảm bảo, có nguy cơ cháy nổ sẽ giao các phường xử lý quyết liệt.

Ở đô thị, đất người dân thường chỉ chú trọng đến công năng sử dụng, vấn đề lối thoát hiểm ít được quan tâm. ẢNH TRẦN CƯỜNG

Làm sao mở lối thoát hiểm cho nhà ống trong ngõ nhỏ, phố nhỏ?

Trước khi vụ việc thương tâm này xảy ra, báo chí đã từng thông tin không ít vụ cháy trên khắp cả nước, nhất là ở các đô thị mà hiện trường là công trình chỉ có 1 lối ra, vào.

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội, pháp luật hiện nay quy định chỉ có công trình riêng lẻ làm khách sạn, nhà khách, nhà nghỉ 5 tầng trở lên hoặc có khối tích trên 5.000 m³ mới buộc phải có thiết kế phòng cháy, chữa cháy. Cùng với đó là thực tế đất chật, người đông nên hầu hết các công trình nhà ở riêng lẻ trong khu dân cư đều chỉ chú trọng đến tận dụng diện tích cho công năng sử dụng, chưa tính toán đến các yêu cầu kỹ thuật khác, trong đó có vấn đề phòng cháy chữa cháy, cứu nạn cứu hộ.

Về nguyên tắc kiến trúc, KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh văn phòng Hội Kiến trúc sư VN nêu ý kiến, với công trình nhà ở riêng lẻ mặt đất cần có nhiều cửa. Ngoài cửa sổ, lỗ thoáng để thông khí, cần tính đến thiết kế lối thoát hiểm khi có sự cố. Tuy nhiên, thực tế ở các đô thị cũ là ngõ nhỏ, phố nhỏ, diện tích nhỏ, nhà đất liền kề san sát, phương tiện chữa cháy, cứu hộ cứu nạn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận. Dù thế, người dân sinh sống trong điều kiện như vậy càng cần quan tâm đặc biệt đến việc thoát hiểm.

“Các tầng đều phải có lối mở ra ngoài, không nên chỉ có một lối ra, vào như phần lớn nhà có kiến trúc dạng ống hiện nay. Nếu sử dụng khung sắt để chống trộm đột nhập, cũng cần để một khoảng đóng mở được. Khi thiết kế, cần có giếng trời tạo thông thoáng trong sinh hoạt hằng ngày nhưng cũng là nơi để khói, hơi độc phát tán khi xảy cháy… Chủ sử dụng nên có sẵn phương án thoát hiểm khi gặp sự cố để có thể tự bảo vệ mình trước khi lực lượng chức năng có mặt", KTS Tùng khuyến cáo.

Đa phần nhà riêng ở đô thị kiểu cũ có kiến trúc dạng ống, liền kề nhau, tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không chủ động quan tâm đến lối thoát hiểm. ẢNH LÊ QUÂN

Cũng theo KTS Tùng, các hộ dân ở gần nhau có thể tạo thành một mặt bằng trên sân thượng với quy mô khoảng 10 hộ để tạo thêm khoảng trống thoát hiểm trên sân thượng. Nếu dùng khoá thì thường xuyên kiểm tra độ trơn nhạy của khoá, để chìa tại 1 nơi cố định để khi có sự cố, mất điện, ánh sáng kém vẫn có thể dễ dàng tìm thấy mở cửa, thoát sang nhà bên cạnh an toàn. Như vậy cũng đúng với truyền thống hàng xóm tối lửa, tắt đèn có nhau hay bán anh em xa, mua láng giềng gần.

KTS Tùng cũng cho rằng, ở các tổ dân phố nên phát động sự “liên minh”, phối hợp của các hộ gia đình để tăng cường bảo đảm an toàn cháy nổ, tăng tình đoàn kết hơn. Muốn làm được vấn đề này, thì tổ trưởng tổ dân phố, hội phụ nữ… cần vận động, làm nòng cốt, gương mẫu triển khai để tạo phong trào.

Cơ quan chức năng có thể xây dựng đề án, làm thí điểm tại một số địa phương theo hướng mỗi quận chọn một vài phường, khu vực làm thí điểm, qua thời gian nhất định, đánh giá lại ưu nhược điểm để rút kinh nghiệm, tuyên truyền nhân rộng mô hình nếu thấy hiệu quả tốt.

Một số chuyên gia về xây dựng, đô thị, nêu ý kiến: phần lớn người dân đều không quan tâm đến làm lối thoát hiểm trong nhà mình. Để người dân quan tâm hơn đến lối thoát hiểm, ngoài việc thường xuyên tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân, cơ quan chức năng có thể nghiên cứu, vận dụng khéo léo lồng ghép quy định khi xin cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ phải có giải pháp thoát hiểm hoặc nhắc nhở chủ công trình lưu tâm thực hiện.