Nếu so với khoảng 20.000 cán bộ, viên chức (chưa kể lực lượng vũ trang)… thì con số trên quả là quá nhỏ nhoi. Câu chuyện đáp ứng cơ bản nhu cầu NƠXH cho người có nhu cầu quả là còn quá xa vời.

Nhiều dự án trên giấy

Trong buổi giao lưu trực tuyến về vấn đề thuê, mua NƠXH được Sở Xây dựng thành phố phối hợp tổ chức đã có gần 1.000 câu hỏi được gửi về. Điều đó cho thấy sự quan tâm của xã hội nói chung và những đối tượng được thuê mua NƠXH nói riêng là rất lớn. Về mặt lý thuyết, khả năng xây dựng NƠXH của TPHCM là rất lớn. Điều này thể hiện qua con số dự án đã đăng ký thực hiện và quy mô của các dự án. Cụ thể, hiện thành phố có 17 dự án NƠXH đã được thuận chủ trương đầu tư, đang đầu tư và đang chuẩn bị đầu tư. Hầu hết các dự án đều nằm trên địa bàn các quận cận trung tâm và ngoại thành như quận 4, 5, 6, 8, 9, 11, 12, Thủ Đức, Tân Phú, Bình Tân và huyện Bình Chánh với 6.100 căn hộ loại 50m2. Có nhiều dự án có quy mô lớn lên đến cả ngàn căn hộ như 2 dự án 35 Hồ Học Lãm, quận Bình Tân và dự án chung cư khu A phường Hiệp Thành quận 12, với tổng cộng 1.713 căn hộ, do Quỹ Phát triển nhà thành phố làm chủ đầu tư.

Tuy nhiên, trên thực tế việc đầu tư xây dựng quỹ NƠXH đang hết sức ì ạch, đặc biệt những khó khăn kinh tế trong những năm gần đây càng làm cho tình hình khó khăn hơn. Quỹ Phát triển nhà TPHCM - một trong những đơn vị chủ lực đầu tư xây dựng quỹ NƠXH - có nhiều dự án nhưng phải đến cuối năm 2012 và đầu năm 2013 mới có thể đưa vào sử dụng. Đó là nói về mặt lý thuyết, còn với những khó khăn từ thị trường vốn như hiện nay thì chẳng có gì đảm bảo. Bản thân Quỹ Phát triển nhà TPHCM cũng phải đi huy động vốn từ thị trường thì mới có vốn đổ vào các dự án.

Trong một vài năm trở lại đây, TPHCM đã mạnh dạn áp dụng một số chính sách mới để thu hút các nhà đầu tư tham gia đầu tư xây dựng quỹ NƠXH. Chẳng hạn như: Về thuế áp dụng thuế suất giá trị gia tăng 0% đối với các gói thầu xây lắp, tư vấn các hợp đồng thuê, thuê mua NƠXH. Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho thu nhập từ đầu tư NƠXH trong 4 năm kể từ có thu nhập chịu thuế và giảm 50% số thuế thu nhập DN phải nộp trong thời gian 9 năm tiếp theo...

Mặc dù chính sách thu hút DN tham gia đầu tư xây dựng NƠXH được đánh giá là đã “mở hết cửa”, nhưng trên thực tế rất ít DN tham gia. Thực tế, trong thời gian gần đây cũng có một vài điểm sáng, một số nhà đầu tư lớn tham gia xây dựng các khu tái định cư quy mô lớn. Chẳng hạn, CTCP Đức Khải ứng vốn để đầu tư xây dựng khu tái định cư Phú Mỹ (quận 7) với quy mô lên đến 720 căn hộ. Theo ông Nguyễn Tấn Bền - GĐ Sở Xây dựng TPHCM, quỹ căn hộ trong khu tái định cư Phú Mỹ sẽ dành để bố trí tái định cư cho các hộ dân sống ven kênh rạch trên địa bàn quận 7 bị giải tỏa. Đây là một phần của chương trình giải tỏa 15.000 căn nhà trên kênh rạch trên địa bàn thành phố. Hoặc như Cty TNHH Nam Rạch Chiếc đầu tư xây dựng một số dự án tái định cư cho khu đô thị mới Thủ Thiêm... Những dự án xã hội hóa xây dựng nhà tái định cư kể trên đều được DN ứng vốn thực hiện, thành phố sẽ trả lại bằng cách cấn trừ tiền sử dụng đất hoặc hoán đổi quỹ đất.

Vẫn còn xa vời

Trong thời gian gần đây cũng có một vài điểm sáng, một số NĐT lớn tham gia xây dựng các khu tái định cư quy mô lớn. Chẳng hạn, CTCP Đức Khải ứng vốn để đầu tư xây dựng Khu tái định cư Phú Mỹ (quận 7) với quy mô lên đến 720 căn hộ, dự kiến đưa vào sử dụng trong năm 2012. Theo ông Nguyễn Tấn Bền, quỹ căn hộ trong khu tái định cư Phú Mỹ sẽ dành để bố trí tái định cư cho các hộ dân sống ven kênh rạch trên địa bàn quận 7 bị giải tỏa. Đây là một phần của chương trình giải tỏa 15.000 căn nhà trên kênh rạch trên địa bàn thành phố. Hoặc như Cty TNHH Nam Rạch Chiếc đầu tư xây dựng một số dự án tái định cư cho khu đô thị mới Thủ Thiêm... đã đưa vào sử dụng hơn 1.000 căn hộ... Những dự án xã hội hóa xây dựng nhà tái định cư kể trên đều được doanh nghiệp ứng vốn thực hiện, thành phố sẽ trả lại bằng cách cấn trừ tiền sử dụng đất hoặc hoán đổi quỹ đất.

Theo đánh giá chung, khó khăn lớn nhất để biến chương trình xây dựng NƠXH trở thành thực tế đó là thiếu vốn và thiếu đất. Về vốn, nếu thực hiện theo Điều 52, Luật Nhà ở, vốn để đầu tư xây dựng NƠXH từ 5 nguồn. Trong đó chủ yếu là tiền thu được từ việc bán, cho thuê, cho thuê mua nhà thuộc sở hữu nhà nước, trích 30-50% tiền sử dụng đất hoặc vốn ngân sách... Tuy nhiên, trên thực tế, nguồn vốn trên rất hạn hẹp và được sử dụng cho nhiều mục đích phát triển kinh tế xã hội khác. Trở lại với buổi giao lưu trực tuyến về chủ đề thuê, mua NƠXH, một bạn đọc đặt vấn đề: “Vài năm trước thành phố nói có nhiều dự án NƠXH, nhưng mới đây lại thông tin chỉ có khoảng 100 trường hợp được mua NƠXH tại chung cư An Sương, quận 12. Theo tôi được biết, TPHCM có vài chục ngàn cán bộ - công nhân viên như chúng tôi có nhu cầu về NƠXH, nhưng đến nay chỉ có một dự án duy nhất tại quận 12 thì khi nào mới được đáp ứng nhu cầu?”. Giải đáp vấn đề trên, ông Đỗ Phu Hùng - Phó GĐ Sở Xây dựng TPHCM cho biết, hiện nay nhu cầu thuê NƠXH rất lớn trong khi việc phát triển NƠXH gặp nhiều khó khăn, chưa đủ quỹ nhà đáp ứng cho nhu cầu của cán bộ công chức thành phố. Với thực tế kể trên, xem ra việc đáp ứng cơ bản nhu cầu NƠXH trên địa bàn TPHCM vẫn còn khá xa vời.