Trước hết, theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong- Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội Hà Nội, khi nói về một lát cắt của đời sống kinh tế năm nay, đó là giá cả thị trường, có những cú sốc giá mang tính khách quan, như tỷ giá, xăng dầu, khi chúng ta đã phải kìm nén cả năm ngoái. Nhưng cũng có cú sốc giá mang tính chủ quan, như giá điện, một phần giá xăng dầu do chưa được thị trường hóa. Các mặt hàng còn mang tính độc quyền, chưa minh bạch, chưa rõ lỗ lãi, gây nhiều băn khoăn, bức xúc trong dư luận…

Những cú sốc giá, như tiến sĩ Nguyễn Minh Phong vừa nêu, đã là một trong những nguyên nhân góp phần đẩy lạm phát của năm tăng gần 20%, cao gần gấp 3 lần chỉ tiêu điều hành định hướng. Đằng sau chuyện giá cả thị trường, lạm phát cao chính do đầu tư quá nóng từ những năm trước để lại, khi nền kinh tế theo đuổi mục tiêu tăng trưởng. Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương Lê Xuân Bá, việc đầu tư vung tay quá trán thời gian qua, lại không được kiểm soát tốt, tích tụ, dồn nén và đã gây lạm phát cao trong năm nay, làm gia tăng nợ quốc gia, cả nợ công và nợ tư, gây nguy cơ bất ổn nền kinh tế. Tiến sĩ Lê Xuân Bá lưu ý, thời gian vừa rồi, chúng ta mới đề cập nhiều đến nợ công, còn nợ tư chưa tính đến. Nhưng nợ của các doanh nghiệp Việt Nam, tính đến cuối năm 2010 đã khoảng 115% GDP. Bài học vỡ nợ của Ireland vẫn còn nóng hổi, khi nợ công của nước này rất thấp, nhưng nợ tư lại rất cao, khi Chính phủ phải giải cứu nợ tư, dẫn đến cả nền kinh tế mắc kẹt.

Nhìn lại năm 2011, có thể thấy, một trong số các cụm từ được nhắc tới nhiều nhất trong lĩnh vực kinh tế, đó là lạm phát. Nỗi e ngại được nhen nhóm từ quý IV.2010, đã được hiện thực hóa ngay từ tháng đầu năm, khi chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng vọt, rồi cứ thế nhảy lên những mức cao mới vào cuối quý I. Cũng trong thời kỳ nước sôi lửa bỏng này, vào tháng 2, Chính phủ đã ra Nghị quyết 11, với 7 nhóm giải pháp, từ điều hành tiền tệ, tài khóa, song song với an sinh xã hội, tới cả việc tuyên truyền. Những phiên họp thường kỳ của Chính phủ, qua từng tháng, truyền tải những thông điệp mạnh mẽ của nhà điều hành: kiềm chế lạm phát là ưu tiên số 1. Điều hành của Chính phủ đã thể hiện rõ sự nhất quán, ngay cả trong quý IV này, khi lạm phát đã hạ nhiệt, vẫn chưa có chủ trương nới lỏng - điều mà các chuyên gia kinh tế trong nước, và tư vấn của các định chế tài chính như Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế e ngại sẽ xảy ra như 2 năm về trước.

Chính sách tiền tệ - tín dụng chặt chẽ, nhất quán, điều hành tỷ giá ổn định, linh hoạt, nhiều tin đồn thất thiệt về thị trường được xử lý nhanh, dập tắt sớm tạo tâm lý ổn định, góp phần kiềm chế lạm phát, thể hiện rõ bắt đầu từ tháng 8 đến nay, chỉ số giá tiêu dùng giảm tốc rõ rệt. Mặc dầu khó nhiều bề, nhưng xuất khẩu đạt mức tăng trưởng cao. Bộ Công thương mới đây dự báo, năm 2011 kim ngạch xuất khẩu của cả nước có thể đạt 96 tỷ USD, tăng khoảng 33% so với năm 2010, vượt 23% kế hoạch năm, gấp 3 lần so với chỉ tiêu định hướng, góp phần giảm nhập siêu xuống mức thấp so với các năm trước, khoảng 10% so với tổng kim ngạch xuất khẩu. Cùng với đó là các chính sách an sinh xã hội vẫn tiếp tục được thực hiện, như hỗ trợ giá điện cho hộ nghèo, người thu nhập thấp, giãn - giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm thuế thu nhập cá nhân… Đó là những điểm sáng, tạo niềm tin của xã hội vào điều hành của Chính phủ, và cộng đồng quốc tế ghi nhận, thể hiện qua kết quả cam kết tài trợ của nước ngoài đối với Việt Nam năm 2012 vẫn ở mức khả quan, trên 7,4 tỷ USD.

Tất nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế, như chính sách tài khóa chưa đồng thanh tương ứng với chính sách tiền tệ, giá cả nhiều mặt hàng thiết yếu, nhạy cảm vẫn nhảy múa… Tuy nhiên, với hướng đi, cách triển khai thực hiện Nghị quyết 11 của Chính phủ, đã có những tín hiệu quan trọng trong đổi mới điều hành của Chính phủ, được xem là đã có những phản ứng chính sách phù hợp, hiệu quả.