Có luật để việc xây dựng thủ đô Hà Nội được chính tắc. Nhưng sự chính tắc chỉ chính đáng khi người thi hành luật luôn vì lợi ích của thành phố, quyền lợi của nhân dân mà làm. Khi nghe tin Luật Thủ đô được thông qua ở Quốc hội tôi nghĩ ngay đến Công viên Thống Nhất đang “nóng” ở Hà Nội.

Đó là vì đầu tháng 11-2012, UBND TP Hà Nội đã chấp thuận dự án bãi đỗ xe ngầm kết hợp nổi với tổng diện tích gần 2.400 m² trong công viên lớn nhất, có ý nghĩa chính trị và văn hóa nhất thủ đô này.

Dư luận lo ngại vì thực hiện dự án này nghĩa là thu hẹp diện tích của một công viên lớn nhất thủ đô, mà như thế nghĩa là cắt bớt khoảng không gian môi trường dành cho sự nghỉ ngơi, vui chơi của người dân, mà như thế nghĩa là giải quyết việc trước mắt (tình trạng ùn tắc giao thông) nhưng lại ảnh hưởng lợi ích lâu dài.

Công viên này ban đầu gọi là “vườn hoa” và được mang tên Thống Nhất vì nó được xây dựng trong thời kỳ cả nước đang kháng chiến chống Mỹ để thống nhất đất nước, với công sức lao động của người dân Hà Nội và những người con miền Nam trên đất Bắc bắt đầu từ năm 1958 khi cải tạo hồ Bảy Mẫu và hồ Ba Mẫu. Năm 1960, vườn hoa được hình thành. Ngoài phần diện tích mặt nước; hiện tại diện tích Công viên Thống Nhất gồm 33 ha mặt đất nhưng Công ty Công viên Cây xanh chỉ quản lý 24 ha, còn 9 ha là các loại đất khác. Chiều dài hàng rào sắt xung quanh chỉ còn 1.900 m, trong khi chu vi thực tế là 3.100 m, tức là có đến 1.200 m tường rào bị các công trình xây dựng của đủ các thể loại cơ quan, công ty và nhà cửa của dân cố tình che khuất. Tên gọi “Thống Nhất” cho công viên được giữ đến năm 1980 thì đổi thành “Công viên Lênin” vì chắc người ta nghĩ đất nước đã thống nhất thì phải đổi tên. Nhưng đến năm 2003 công viên lại được lấy lại tên Thống Nhất, còn tên Lênin thì chuyển về cho vườn hoa Chi Lăng ở đường Điện Biên Phủ.

Lướt qua lịch sử một chút vậy để thấy Công viên Thống Nhất tự nó là một công trình văn hóa tinh thần lớn và thực sự nó đã là một địa điểm văn hóa lớn của nhân dân thủ đô và nhân dân cả nước mỗi khi về thủ đô. Hơn nửa thế kỷ qua, nhiều thế hệ người Hà Nội đã lớn lên trong không khí cảnh quan môi trường của công viên này. Mấy tiếng “Công viên Thống Nhất” đã ghi đậm dấu ấn kỷ niệm trong ký ức nhiều người sống ở Hà Nội, đến với Hà Nội. Hiện nay, khi mà không gian đô thị ngày càng chật chội, bức bối thì khoảng trời nước cây xanh rộng rãi của Công viên Thống Nhất càng trở nên quý giá và thiết thân đối với người dân thủ đô. Việc cần làm là chỉnh trang công viên cho thêm đẹp, thêm xanh, loại bỏ những hàng quán bu bám xung quanh nó làm nhếch nhác cảnh quan, dẹp trừ những hành vi càn quấy tiêu cực trong nó, để Công viên Thống Nhât thật sự là nơi chốn thư giãn, nghỉ ngơi, vui chơi, hoạt động văn hóa của mọi người dân. Dịp đại lễ ngàn năm thành phố quyết định chi gần 65 tỉ đồng để chỉnh trang 10,5 ha công viên là theo hướng đó và cần tiếp tục làm như vậy nữa. Hãy giữ gìn và tôn tạo nó thay vì cắt đất, thu hẹp không gian của nó. Nhìn ra nước ngoài, thử tưởng tượng nếu như vườn Luxemburg (Paris) hay vườn Thượng Uyển (Tokyo) cũng bị lấy đất làm bãi đậu xe thì sẽ ra sao với thủ đô Pháp và Nhật Bản.

Quyết định của UBND TP Hà Nội nói dự án sẽ “đáp ứng nhu cầu để ô tô của nhân dân trong khu vực; đảm bảo trật tự an toàn giao thông, góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc, đỗ xe lấn chiếm lòng đường vỉa hè; hoàn thiện mạng lưới giao thông tĩnh trên địa bàn thành phố”. Tôi hoài nghi điều này khi mà thành phố không có một quy hoạch tổng thể về đô thị trong đó xây dựng và giao thông là hai vấn đề căn bản phải được nhìn xa trông rộng để có hướng giải quyết lâu dài, bền vững. Thời gian qua việc nạo vét lòng hồ, kè bờ hồ trong công viên là được.

Hãy giữ cho Công viên Thống Nhất được thống nhất, đừng bị chia năm xẻ bảy cho các toan tính dự án khác nhau làm thiệt hại cho dân. Luật Thủ đô đã được Quốc hội thông qua không biết có những điều khoản về quản lý không gian đô thị không, hay luật đã ra mà những sự tùy tiện, lạm dụng vẫn còn.