Với tuổi đời hàng 500 năm nay của mình, làng gốm Thanh Hà , thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam đã thu hút được rất nhiều khách tham quan bởi những sản phẩm gốm tinh xảo, đặc sắc.

Nghệ thuật gốm Thanh Hà – Những sản phẩm vang bóng một thời

Có nguồn gốc bắt đầu từ khu vực Thanh Hoá, làng gốm Thanh Hà được hình thành vào cuối thế kỷ 15 và được phát triển mạnh cùng với các cảng thị Hội An . Sảm phẩm gốm Thanh Hà được làm từ nguồn nguyên liệu chính là đất sét, bởi những bàn tay điêu luyện của các nghệ nhân và những kỹ thuật truyền thống của làng nghề được truyền lại từ muôn đời nay.

Làng gốm Thanh Hà – Địa điểm du lịch nổi tiếng tại Hội An

Làng gốm Thanh Hà được hình thành từ cuối thế kỷ 15 và phát triển mạnh mẽ hơn cùng với cảng thị Hội An trong khoảng những thế kỷ kế tiếp. Những sản phẩm chủ yếu tại đây chính là các đồ dùng phục vụ trực tiếp đến đời sống sinh hoạt hằng ngày của người dân như: chén, bát, chum, vại, bình hoa, chậu cảnh, … Mỗi sản phẩm đều mang nhiều kiểu dáng, màu sắc, hình dạng khác nhau, rất phong phú và đặc biệt là nhẹ hơn hẳn so với những sản phẩm cùng loại của những địa phương khác.

Cho đến nay, làng gốm truyền thống này vẫn đang tồn tại và hoạt động sản xuất thủ công với những phương tiện và kỹ thuật truyền thống. Chính vì thế mà làng gốm Thanh Hà như trở thành một bảo tàng sống, một nguồn tư liệu vô cùng quý giá dành cho những du khách đam mê với du lịch khám phá cũng như dành cho các nhà khoa học tìm hiểu, nghiên cứu về nghề gốm cổ truyền của Việt Nam .

Lịch sử hình thành và phát triển của làng gốm THanh Hà

Tương truyền, vào khoảng thế kỷ XVI – XVII, những người thợ thủ công có nguồn gốc từ Nghệ An, Thanh Hoá bắt đầu bước đến Thanh Hà để lập làng, tạo nên nghề gốm và truyền lại cho con cháu đến ngày nay.

Dưới triều Nguyễn, làng gốm Thanh Hà vốn rất thịnh vượng và phát triển. Những sản phầm gốm Thanh Hà từng được vinh danh trong sách Đại Nam nhất thống chí của Quốc sử quán triều Nguyễn. Cũng ít ai biết được rằng, những người thợ gốm Thanh Hà đã từng cung cấp ngói lợp, gạch lát nền cho các ngôi nhà cổ ở Hội An và nhiều khu vực lân cận khác.

Nghề gốm với truyền thống lịch sử lâu đời

Trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm, làng gốm Thanh Hà có những lúc tưởng chừng rơi vào lãng quên. Thế nhưng, với những tâm huyết của một số nghệ nhân, nghề truyền thống này đang dần được phục hồi. Từ đôi tay khéo léo và điêu luyện của các nghệ nhân trong làng. Những sản phẩm được làm từ đất nung như: bình vôi, bình rượu, ấm, bát, chum, vại và cả những con vật gần gũi với đời sống sinh hoạt của hàng ngày của người dân cũng ra lò từ đó.

Vậy làng gốm Thanh Hà hiện giờ ở đâu?

Hiệnnay, làng gốm Thanh Hà nằm ngay kế bên bờ sông Thu Bồn, thuộc địa bàn xã Cẩm Hà, thị xã Hội An, tỉnh Quảng Nam. Nằm cách khu phố cổ khoảng 2km về hướng Tây.

Đến thăm làng, ngoài việc thoả sức lựa chọn cho mình những sản phẩm lưu niệm bằng gốm, du khách còn được tận mắt chứng kiến những thao tác vô cùng điêu luyện từ những bàn tay tài hoa của các nghệ nhân thuộc làng nghề này.

Thoả sức lựa chọn cho mình những sản phẩm lưu niệm bằng gốm

Cả làng hiện gồm có 23 hộ sản xuất gốm với trên 100 lao động. Hằng năm nơi đây sản xuất được khoảng 400.000 sản phẩm. Theo lời của 1 nghệ nhân lâu năm tại đây đã nói lại: nguyên liệu chính để làm gốm là đất sét, người trong làng phải lên huyện Điện Bàn để mua nó với giá 200.000 đồng/ghe. Sau đó mang về nhà ủ đất để giữ độ ẩm. Trước khi tạo ra những sản phẩm phải nhồi, đánh cho đất chín rồi mới bắt đầu nặn.

Làm ra được những sản phẩm tinh xảo, cũng cần phải đòi hỏi đất mịn. Điều đó yêu cầu cần phải qua một công đoạn rất công phu khác là lọc đất 2 – 3 lần để loại bỏ những tạp chất. Sau khi đã nặn thành sản phẩm, cần phải phơi nắng ít nhất một ngày rồi bắt đầu làm nguội để tạo ra những hoa văn, hoạ tiết hoặc có thể sơn vẽ tùy thích lên các sản phẩm. Và cuối cùng là đưa vào lò nung trong vòng 24 tiếng.

Hiện nay, nghệ nhân cao tuổi và giỏi nhất trong làng là cụ bà Nguyễn Thị Được (85 tuổi). Bà Được bắt đầu làm nghề khi mới 13 tuổi, cả làng Thanh Hà ngày nay, trải qua hết thế hệ này cho tới thế hệ khác cũng đều từng là học trò của bà.

Nghề gốm với truyền thống lâu đời được lưu truyền qua nhiều thế hệ

Giờ đây, Thanh Hà còn là một địa điểm du lịch hấp dẫn trong chuyến hành trình về với Hội An – Di sản văn hóa Thế giới. Đến làng gốm Thanh Hà, du khách không chỉ được tham quan, tìm hiểu cụ thể về các công đoạn sản xuất mà còn có thể thỏa sức mua những sản phẩm mà mình ưa thích với giá khá mềm.

Đặc biệt hơn, du khách còn được chính các nghệ nhân hướng dẫn để có thể tự tay sáng tác nên những sản phẩm theo trí tưởng tượng của riêng mình. Chính vì vậy, mà làng gốm Thanh Hà ngày càng ngày càng thu hút một lượng lớn khách du lịch tới thăm.

Vừa qua, Cục Sở hữu trí tuệ trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đã chính thức cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể dành cho sản phẩm gốm Thanh Hà. Hy vọng, đây sẽ là một bước đệm mới để làng nghề truyền thống này có thể vươn xa hơn nữa.