Phương án mua bán vàng của NHNN vẫn còn là một bí mật với phần lớn người dân. Ảnh minh họa: Internet

Lo ngại NHNN lỗ dù bán vàng với giá cao

Nói về hành động can thiệp thị trường vàng thông qua các phiên đấu thầu gần đây và việc độc quyền vàng, trong buổi khảo sát tình hình thị trường vàng của Đoàn Đại biểu quốc hội TPHCM, Tiến sĩ Phạm Đỗ Chí cho rằng NHNN đang mạo hiểm với cương vị là ngân hàng trung ương.

Theo ông Chí, NHNN có thể đã bị lỗ khi giá vàng thế giới sụt giảm do đã mua vào lúc giá cao ở mức 1.600-1.800 USD/oz. Đây là một trong những nguyên nhân giải thích tại sao NHNN phải bán với giá cao hơn rất nhiều so với thế giới trong thời gian qua.

Ông Chí cảnh báo nguy cơ NHNN đang dùng khối vàng dự trữ quốc gia đề buôn bán kiếm lời cho ngân sách thì phải xét lại hết sức thận trọng. Chưa có ngân hàng trung ương của quốc gia nào dám nhận vai trò như vậy trong khi còn nhiều vấn đề cần tháo gỡ như nợ xấu, điều tiết thị trường tín dụng. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng nếu NHNN ngưng bán đấu giá bây giờ thì thị trường sẽ hỗn loạn và giá vàng nội địa tăng mạnh, còn nếu tiếp tục bán từ khối vàng dự trữ ngoại hối thì có khả năng khối dự trữ ngoại hối sẽ cận dần trong vài tháng tới.

Trước đó, một lãnh đạo của ngân hàng nhà nước khẳng định bán vàng ra để tăng cung cho thị trường vàng miếng, không nhằm mục tiêu bình ổn giá vàng và đặc biệt là không bù lỗ cho bất cứ đối tượng nào. Ngoài ra, NHNN cũng giải thích thêm “không thể bán rẻ dự trữ quốc gia”. Ngoài ra, NHNN cũng giải thích việc bán vàng với giá cao hơn nhiều so với thế giới là vì phải bám sát giá vàng trong nước. Mới đây, Thống đốc NHNN cũng khẳng định là “người dân được lợi” vì thu được ngân sách để đầu tư trở lại nền kinh tế.

Như vậy, đã có 2 cách giải thích khác nhau về việc NHNN bán giá cao. TS. Phạm Đỗ Chí nghi ngờ NHNN lỡ mua vàng với giá cao nên buộc phải bán giá cao. Ngoài ra, ông còn khuyên mọi người nên “thông cảm” vì NHNN có thể đang rơi vào thế kẹt. Bên cạnh đó, ông cũng cảnh báo nên xem lại tính pháp lý của việc mua bán vàng của NHNN vì nó có thể dẫn đến hậu quả là làm cạn kiệt nguồn dự trữ ngoại hối của NHNN. Còn NHNN thì lại đưa ra cách giải thích hoàn toàn khác.

Thực hư câu chuyện lời lỗ của NHNN

Hiện nay, phương án mua bán vàng của NHNN vẫn còn là một bí mật với phần lớn người dân. NHNN lời lỗ ra sao, lấy vàng từ đâu để bán trong các phiên đấu thầu vừa qua đã không được công bố một cách rõ ràng. Dù mới đây NHNN đã đưa ra một một thông cáo trần tình trước những nghi ngờ của các chuyên gia.

Trong các văn bản pháp luật liên quan đến việc mua bán vàng của NHNN đã có quy định về cách thức mua bán vàng của NHNN và việc đảm bảo quỹ dự trữ vàng hay ngoại hối. Cụ thể, Điều 3 trong Quyết định số 16/2013/QĐ-TTg chỉ quy định NHNN được phép mở tài khoản ở nước ngoài hoặc mua bán vàng ở nước ngoài để nhập khẩu vàng bổ sung quỹ dự trữ ngoại hối. Ngoài ra, NHNN phải đảm bảo an toàn dự trữ ngoại hối Nhà nước thông qua việc tuân thủ các quy định về cơ cấu, tiêu chuẩn, hạn mức đầu tư dự trữ ngoại hối Nhà nước.

Với các quy định trên và theo nghiệp vụ kinh doanh vàng thông thường thì NHNN phải vừa bán vừa mua. Nói cách khác, tức là ngân hàng phải bán đến đâu mua đến đó để đảm bảo trạng thái vàng không thay đổi. Nếu ngân hàng không đồng thời bán và mua vàng cùng một lúc thì sẽ dẫn đến thay đổi cơ cấu dự trữ vàng của NHNN và điều này không phù hợp với nội dung của Quyết định 16.

Về cách thức mua bán, NHNN chỉ cần mở tài khoản giao dịch vàng nếu bán ra bao nhiêu trong nước thì mua bấy nhiêu trong tài khoản. NHNN cũng có thể chuyển vàng trong tài khoản ra vàng vật chất và nhập về trong nước một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Như vậy, rất ít khả năng NHNN có bị thua lỗ như lập luận của TS. Phạm Đỗ Chí. Có lẽ NHNN không ngây thơ và mạo hiểm tham gia đầu cơ bằng cách chỉ bán ra mà không mua vì điều này rất nguy hiểm. Với mức chênh lệch giá vàng hiện nay thì bán 15 tấn vàng có thể NHNN đã có lời đến 1.500 tỷ đồng như báo chí đã nêu trong thời gian gần đây.

Như vậy, cho đến nay thực hư câu chuyện về lời lỗ, cách thức mua bán vàng của NHNN chỉ có chính NHNN là người rõ nhất. Tuy nhiên, việc cho rằng NHNN đang lỗ vì vàng hoặc mất dự trữ ngoại hối do bán vàng cũng không mấy thuyết phục. Hơn 15 tấn vàng mà NHNN bán ra chỉ tương đương 800 triệu USD, đây là con số quá nhỏ so với dự trữ ngoại hối hiện nay. Dù vậy, thiết nghĩ NHNN cũng nên công khai về việc mua bán này để tránh sự nghi ngờ trong dân chúng và dẫn đến sự nhầm lẫn của chuyên gia.