Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump khởi hành chuyến công du đến West Point, New York từ Bãi cỏ phía Nam tại Nhà Trắng ở Washington, Hoa Kỳ, ngày 12/2/2020. Ảnh: REUTERS

Các chuyên gia cho biết các công ty Hoa Kỳ nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam sẽ phải chịu mức thuế quan đáng kể từ cuộc điều tra “Mục 301” của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) về các hoạt động định giá tiền tệ.

Kết quả của cuộc thăm dò, chạy song song với cuộc xem xét của Kho bạc Hoa Kỳ được công bố vào tuần trước, có thể được công khai ngay sau ngày 7/1.

Deborah Elms, giám đốc điều hành của Tổ chức Tài chính Trung tâm Thương mại Châu Á có trụ sở tại Singapore., cho biết: “Sẽ là khôn ngoan khi lập kế hoạch cho việc kết thúc quy trình Mục 301 ngay bây giờ bởi vì, với sự chỉ định của Bộ Tài chính, rất có thể Hoa Kỳ sẽ áp đặt một số hình thức trả đũa đối với Việt Nam”.

Các công ty Mỹ đã nhập khẩu khoảng 65 tỷ USD hàng hóa từ Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2020, so với 66,6 tỷ USD của cả năm 2019. Thuế quan có thể đánh vào doanh thu hơn 400 tỷ USD trong lĩnh vực may mặc và giày dép của Mỹ, cùng với đồ nội thất, điện tử và gia dụng.

"Sẽ có những hậu quả kinh tế", Elms nói trong một sự kiện web hôm thứ Sáu do Phòng Thương mại Hoa Kỳ tổ chức tại Việt Nam.

Đánh thuế hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam sẽ gây ra các vấn đề phức tạp về thương mại cho Tổng thống đắc cử Joe Biden khi ông tiếp quản, và có thể kích thích động thái trả đũa thuế quan đối với hàng hóa xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Việt Nam.

Ông Trump đã đưa ra các hạn chế kinh tế mới đối với Trung Quốc trong những tuần gần đây, bao gồm cả việc thêm nhà sản xuất chip hàng đầu của Trung Quốc SMIC và nhà sản xuất máy bay không người lái SZ DJI Technology vào danh sách đen công nghệ vào ngày thứ Sáu vừa qua.

Báo cáo tiền tệ của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, được công bố ngày 16/12, kết luận rằng Việt Nam, cùng với Thụy Sĩ, đã vượt quá cả ba ngưỡng về thao túng tiền tệ trong năm kết thúc vào ngày 30/6.

Cả hai quốc gia đều có những can thiệp vào thị trường ngoại hối và thặng dư tài khoản vãng lai toàn cầu vượt quá 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và thặng dư thương mại cộng thêm 20 tỷ đô la với Hoa Kỳ.

Thặng dư thương mại ngày càng tăng của Việt Nam với Hoa Kỳ. Đồ họa: Reuters

Việc chỉ định này củng cố thêm cho cuộc điều tra Mục 301 của USTR về "các hành vi, chính sách và thực tiễn của Việt Nam có thể góp phần vào việc định giá thấp đồng tiền của mình”, gây tổn hại cho thương mại của Hoa Kỳ. USTR có các phiên điều trần công khai từ ngày 28-29 tháng 12 tới đây về cuộc điều tra và phiên điều trần thứ hai về việc các nhà sản xuất Việt Nam có sử dụng gỗ khai thác bất hợp pháp hay không.

Matthew Goodman, cựu quan chức Bộ Tài chính và là chuyên gia kinh tế châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết: “Chính quyền của ông Trump rõ ràng muốn gửi đi một tín hiệu rằng Việt Nam cần phải xem xét lại các chính sách tiền tệ của mình”.

Thông điệp được đưa ra đó là Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận việc Việt Nam định giá đồng tiền thấp để hỗ trợ phát triển giống như cách mà Trung Quốc định giá thấp đồng tiền của họ trong nhiều thập kỷ, Goodman nói và nói thêm rằng ông xem thặng dư tài khoản vãng lai cao của Việt Nam là hiện tượng tạm thời.

USTR đã sử dụng một cuộc điều tra Mục 301 tương tự để biện minh cho mức thuế lên tới 25% đối với hàng nhập khẩu trị giá 370 tỷ USD của Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại kéo dài 2,5 năm của Trump với Bắc Kinh.

Hiện vẫn chưa rõ liệu thuế quan đối với hàng hóa Việt Nam có đạt đến mức đó hay gần với mức thuế 6,2% đến 10% mà Bộ Thương mại đã áp dụng đối với lốp xe Việt Nam vào tháng 11 theo một quy tắc tiền tệ mới hay không.

Các nhà phân tích cho rằng việc Việt Nam vi phạm ngưỡng thặng dư tài khoản vãng lai của Bộ Tài chính một phần là sản phẩm của cuộc chiến thương mại của chính quyền ông Trump với Trung Quốc, khiến các công ty nước ngoài đổ xô tìm cách tránh thuế quan của Trung Quốc.