Có vi phạm nhưng không xử lý được ai

Ông Đặng Hùng Võ nói:

Những vi phạm trong quản lý, sử dụng quỹ nhà chuyên dùng, nhà thuộc sở hữu nhà nước thực ra đã được phát hiện từ nhiều năm qua. Cơ quan chức năng, trong đó có thành phố Hà Nội, đã nhiều lần kiểm tra, thống kê quỹ nhà này. Tổng cục Địa chính (Bộ Tài nguyên Môi trường-TNMT) từ năm 1996 đã đưa ra thống kê toàn bộ quỹ nhà, đất đang giao cho các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước sử dụng. Quá trình đó chúng ta cũng đã phát hiện ra nhiều vi phạm và lập kế hoạch xử lý. Nhưng rồi cuối cùng cũng không xử lý được ai dù chúng ta thấy quá bất hợp lý. Nguồn lực của Nhà nước từ lĩnh vực này đang bị thất thoát rất lớn. Chúng ta rất khó xử lý do những mối quan hệ phức tạp.

Từ cơ chế sử dụng quỹ nhà chuyên dùng, ông có thấy bóng dáng của thời kỳ bao cấp còn hiện hữu thưa ông?

Đúng là như vậy! Trong khi doanh nghiệp nhỏ và vừa rất khó khăn tiếp cận quỹ đất để sản xuất kinh doanh vậy mà nhiều doanh nghiệp nhà nước lại được quản lý sử dụng một quỹ đất khá lớn, có giá trị thương mại rất cao do “lịch sử” để lại. Không ít doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa vẫn tiếp tục sử dụng quỹ đất này. Nhiều hợp tác xã tại các huyện đã lên quận cũng đang quản lý khá nhiều quỹ đất dù về bản chất đã không còn hoạt động. Đã có khá nhiều ý kiến băn khoăn về giá trị đất đai khi cổ phần hóa kem Tràng Tiền, khách sạn Phú Gia. Hệ thống các kho gạo, các cửa hàng lương thực, các cửa hàng ăn uống, dịch vụ từ thời kỳ bao cấp để lại cũng khá lớn đang cần được quản lý, sử dụng hiệu quả hơn.

Đến lúc phải thu hồi

Bất hợp lý đã rõ, vậy tại sao tình trạng này lại bị kéo dài đến vậy?

Kéo dài vì ở đó còn mang lại lợi ích riêng. Nhiều cửa hàng ở vị trí đắc địa đang do doanh nghiệp nhà nước nắm trong tay nhưng bị biến tướng trong sử dụng. Ví dụ như cho thuê lại trên giấy tờ là giá thấp, thậm chí bằng giá nhà nước nhưng thực chất đều phải có khoản “lót tay”, có thỏa thuận ngầm ngoài văn bản. Tôi được biết, nhiều doanh nghiệp nhà nước được giao đất thời kỳ bao cấp đến nay vẫn chưa nộp tiền thuê đất.

Như vậy rõ ràng là một nguồn tài sản rất lớn của nhà nước đã bị chạy theo “kênh đen”, vi phạm các quy định nhằm mang lại lợi ích cá nhân, lợi nhuận bất chính cho một số ít người trong các doanh nghiệp nhà nước đang nắm trong tay quỹ nhà, đất công. Trong một số trường hợp, nguồn thu “chênh” từ cho thuê nhà, đất công là nguồn sống chủ yếu cho các doanh nghiệp kiểu này.

Một tình trạng nữa là nhiều doanh nghiệp đã mang nhà đất được thuê của nhà nước để liên doanh, liên kết. Sau đó, liên doanh này biến tướng và vai trò của doanh nghiệp nhà nước mất dần. Đây là một dạng chuyển nhượng nhà đất không chính thức thông qua “liên doanh liên kết”. Tài sản của nhà nước nhiều trường hợp đã bị chuyển thành tài sản tư nhân. Tình trạng thứ ba là nhiều nơi vẫn lợi dụng việc cơ quan nhà nước đảm bảo chỗ ở cho cán bộ, nhân viên nhưng thực ra là giải quyết nhà ở cho một số lãnh đạo doanh nghiệp.

Theo ông, quỹ nhà, đất này cần được xử lý theo hướng nào để sử dụng cho hiệu quả?

Tồn tại hay không tồn tại quỹ nhà đất này là việc phải đưa ra để bàn. Trường hợp sử dụng không hiệu quả làm tổn hại đến nguồn lực của nhà nước thì phải thu hồi. Điều cần làm trước khi đấu giá là phải rà soát, lập phương án sử dụng hiệu quả cho từng khu đất và phải trả lại đúng giá trị kinh tế tương ứng với tài sản đó. Quá trình này phải công khai minh bạch để nhân dân giám sát, để cho các doanh nghiệp cùng biết.

Cảm ơn ông.