Khi muốn lấy lại đất cho doanh nghiệp thuê, chính quyền đang phải rất vất vả cưỡng chế lấy lại đất từ dân.

Để dân lấn chiếm hàng trăm ha

Tháng 11/2009, Công ty TNHH Hoàng Nguyễn, do ông Hoàng Minh Sâm (ngụ tỉnh Bình Phước) làm giám đốc, được UBND tỉnh Đắk Lắk cho thuê 433,38ha đất tại tiểu khu 9 (xã Ea H’leo, huyện Ea H’leo) để triển khai trồng rừng kinh tế bằng cây cao su.

Thời gian thực hiện dự án từ năm 2009 - 2017. Trong đó, đất rừng sản xuất 369,35ha, đất chưa sử dụng 68,65ha. Theo tiến độ, năm 2009, công ty trồng mới 100ha, năm 2010 trồng mới 100ha, năm 2011 trồng 102,6 ha.

Tuy nhiên, đến năm 2015, tiến độ dự án vẫn “ì ạch”, sau đó công ty có đơn và được UBND tỉnh cho gia hạn đến hết ngày 1/7/2016. Nhưng hết thời gian này, công ty chỉ có… 1ha cây cao su trong vùng dự án.

Khu vực đất của Công ty TNHH Hoàng Nguyễn giao cho hộ nhận khoán

Theo Thanh tra Sở TN&MT Đắk Lắk, Công ty TNHH Hoàng Nguyễn thực hiện dự án chậm hơn 2 năm so với giấy chứng nhận đầu tư. Qua kiểm tra, công ty mới trồng được 90ha cao su, trong đó 16ha cao su bị chết, 16ha chết 50%, số còn lại tỷ lệ sống khoảng 80%, sinh trưởng kém…

Nguyên nhân do công ty đầu tư chăm sóc chưa đúng mức, đúng cách, đồng thời bị người dân vào chặt phá, lấn chiếm đất. Đến tháng 8/2016, chỉ còn khoảng 1ha cao su tại dự án này.

Đáng chú ý, qua kiểm tra cho thấy trong số 433,38ha được giao để thực hiện dự án, đến nay có 284,009ha đất rừng đã bị lấn chiếm.

Cụ thể, có 64ha bị lấn chiếm trong số diện tích 90ha trước đây đã trồng cao su vào năm 2014 (đã xác định tên 11/20 người lấn chiếm); 114,6ha bị lấn chiếm nằm trong phần diện tích 194,09ha đất rừng chưa được phép khai hoang (đã xác định tên 95 hộ dân lấn chiếm).

Trước thực trạng trên, tháng 2/2017, UBND tỉnh Đắk Lắk ban hành quyết định thu hồi 433,38ha của Công ty Hoàng Nguyễn giao cho UBND huyện Ea H’Leo quản lý.

Đồng thời, giao tổ chức kiểm tra, làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân có liên quan, có biện pháp xử lý hành vi vi phạm và có giải pháp thu hồi diện tích bị lấn chiếm.

Doanh nghiệp tự ý giao đất cho dân

Kết luận thanh tra Sở TN&MT còn chỉ ra, trong quá trình triển khai dự án, Công ty TNHH Hoàng Nguyễn đã liên doanh, liên kết với một số tổ chức, cá nhân để trồng cao su trong vùng dự án, tuy nhiên đến nay các hộ liên kết vẫn chưa triển khai thực hiện. Công ty TNHH Hoàng Nguyễn đã ban hành quyết định giao 6,5ha đất cho ông Vũ Trọng Đãi để trồng cao su, là không đúng thẩm quyền.

Trao đổi với PV, ông Vũ Trọng Đãi (59 tuổi, ngụ xã Ea H’leo) khẳng định: “Vợ chồng tôi là công nhân của Công ty TNHH Hoàng Nguyễn duy nhất còn sót lại. Năm 2014, Công ty giao cho tôi 7ha để bảo vệ, chăm sóc trồng rừng, phát triển kinh tế. Nhận đất, tôi đã bỏ vốn đầu tư trồng tiêu, điều, rừng (căm xe, hương, sưa, trắc…). Giờ tôi nhận quyết định thu hồi, chính quyền nói tôi lấn chiếm nên yêu cầu chặt phá, nhổ bỏ hết cây cối trả lại đất. Công ty kí quyết định giao đất cho tôi có xã xác nhận, sao giờ nói đất tôi lấn chiếm?”.

Ông Nguyễn Văn Hà, Chủ tịch UBND huyện Ea H’leo (Đắk Lắk) cho biết, Ban Thường vụ tỉnh ủy giao cho huyện Ea H’leo tiến hành thu hồi đất của các hộ dân lấn chiếm, sai phạm trước ngày 27/4.

Nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được vì huyện phải rà soát kĩ, lập biên bản hiện trạng, khảo sát đánh giá từng hộ có bao nhiêu diện tích ở đó, trên diện tích có tài sản gì, lập biên bản giữa các bên, kể cả những trường hợp không xác định chủ hộ.

“Thu hồi nhưng phải đảm bảo sinh kế cho người dân, đối với những hộ không có đất sản xuất, đất ở, huyện sẽ có tờ trình xin tỉnh bố trí đất cho các hộ dân. Chính vì vậy, huyện thành lập hai tổ do hai đồng chí Phó chủ tịch chủ trì. Một tổ làm nhiệm vụ khảo sát đánh giá tất cả, và một tổ đi lập biên bản. Huyện đang quyết liệt giải quyết, làm sao trước khi thu hồi bắt buộc các hộ khắc phục hiện trạng, hoàn trả lại mặt bằng”, ông Hà nhấn mạnh.

Cũng theo ông Hà, diện tích 433ha là tỉnh giao cho Công ty TNHH Hoàng Nguyễn để trồng cây cao su nhưng doanh nghiệp không làm, để dân lấn chiếm, thậm chí sang nhượng mua bán. Ngay cả việc Công ty TNHH Hoàng Nguyễn giao đất cho các cá nhân là sai vì công ty này không có thẩm quyền giao đất.

“Có một số đối tượng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân, vào lấn chiếm rồi buôn bán sang nhượng, việc này huyện đã giao cho công an huyện điều tra, nếu có dấu hiệu hình sự lập chuyên án điều tra, khởi tố xử lý theo quy định”, ông Hà khẳng định.

Theo ông Trần Văn Sỹ, Phó giám đốc Sở TN&MT tỉnh Đắk Lắk, trong thời gian qua, UBND xã Ea H’Leo, UBND huyện Ea H’Leo đã tổ chức kiểm tra thực địa, lập biên bản vi phạm hành chính đối với 196 đối tượng có hành vi chiếm đất tại khu vực đất thu hồi của Công ty TNHH Hoàng Nguyễn.

Chủ tịch UBND huyện Ea H’Leo đã ban hành 6 quyết định xử phạt vi phạm hành chính; 100 quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả; đang xem xét, xử lý 6 trường hợp.

Đối với các trường hợp thuộc thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, đến nay Sở TN&MT đã tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk ban hành 48 quyết định xử phạt vi phạm hành chính, đang xem xét, xử lý đối với 37 trường hợp vi phạm.