Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã được thẩm tra sơ bộ tại phiên họp mở rộng của Thường trực Ủy ban Kinh tế chiều 7/9- Ảnh: N.M

Sau nhiều lần lùi đi lùi lại, với sự kiên quyết của các vị đại biểu Quốc hội tại kỳ họp vừa qua, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) cũng đã sẵn sàng trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi trình ra Quốc hội tại kỳ họp cuối năm nay.

Thứ trưởng Hiển cho biết, so với Luật Đất đai hiện hành, dự án luật mới giữ nguyên 21 điều, sửa đổi bổ sung 101 điều và có 68 điều mới hoàn toàn.

Nhiều ý kiến tại phiên họp thẩm tra sơ bộ dự án luật này của thường trực Ủy ban Kinh tế nhận xét, dự án luật mới đã có nhiều quy định thông thoáng hơn so với luật hiện hành.

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ một trong những hạn chế được tổng kết qua thi hành Luật Đất đai năm 2003 là các quy định của pháp luật chưa làm rõ cơ chế thực hiện các quyền định đoạt của Nhà nước với vai trò là đại diện chủ sở hữu đất đai và chưa giải quyết hài hòa về lợi ích giữa nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư. Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất chưa được quy định đầy đủ, nhất là điều kiện thực hiện các quyền. Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng đất chưa nghiêm.

Nhắc lại yêu cầu quan trọng khi sửa luật là để chống tham nhũng trong đất đai và hạn chế tối đa khiếu kiện, Ủy viên Ủy ban Kinh tế, đại biểu Trần Du Lịch đặt câu hỏi, lần sửa này có điều khoản nào mới để giải quyết hai vấn đề này?

Ông Hiển cho biết, dự án luật mới đã quy định nhà nước chủ động thu hồi đất theo quy hoạch, tạo quỹ đất sạch, sau đó giao đất, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng hoặc đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội.

Sẽ bỏ cơ chế giao đất theo dự án, hạn chế giao đất không thu tiền sử dụng đất, các đơn vị sự nghiệp sẽ chuyển sang thuê đất, tăng cường đấu giá đất để tránh xin cho và tham nhũng… ông Hiển trả lời.

Cũng như nhiều ý kiến khác, đồng tình với quy định tạo quỹ đất sạch, song Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia Vũ Viết Ngoạn cho rằng tránh phức tạp, nếu sử dụng đất cho mục đích thương mại thì cần đấu giá, nhưng không phải trường hợp nào cũng đấu giá được. Dự án lên đến mấy trăm tỷ USD thì khó có thể tiến hành đấu giá, nên vẫn có thể giao đất cho một số trường hợp song phải minh bạch và chặt chẽ để đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội, ông Ngoạn đề nghị.

Nội dung đáng chú ý khác cũng nhận được sự đồng tình cao tại dự án luật là đã sửa đổi quy định nguyên tắc định giá đất “do nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường” thay cho nguyên tắc “sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường”.

Cũng theo dự án luật mới, quy định thời hạn giao đất trong hạn mức sử dụng cho hộ gia đình, cá nhân lên 50 năm thống nhất cho các loại đất nông nghiệp để khuyến khích nông dân gắn bó hơn với đất đai và yên tâm đầu tư sản xuất.

Đại biểu Lịch lưu ý nên giao đất cho một người đứng tên cụ thể trong một gia đình chứ không nên giao cho hộ gia đình, dẫn đến nhiều phiền hà trong thủ tục.

Còn nhiều ý kiến khác nhau

Bên cạnh nhiều vấn đề đã đạt được sự thống nhất cao, tờ trình của Chính phủ cho hay vẫn còn tới 10 nội dung có ý kiến khác nhau.

Liên quan đến cơ chế thu hồi đất, dự thảo luật quy định đối với dự án sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, nhà đầu tư trong nước thực hiện nhận quyền chuyển nhượng, thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất của các tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân để thực hiện dự án.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị nhà nước thực hiện thu hồi đất đối với tất cả các trường hợp, bỏ cơ chế nhà đầu tư tự nhận chuyển quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư để tránh việc tạo ra chênh lệch giá dẫn đến khiếu kiện về đất đai khi nhà nước thu hồi đất.

Hay, có ý kiến đề nghị vẫn giữ quy định các tổ chức sự nghiệp được áp dụng hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất, vì quy định như dự luật sẽ khó khăn cho các đơn vị này.

Quy định về thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất tại ngân hàng ở nước ngoài để vay vốn cũng còn hai loại ý kiến. Loại thứ nhất đề nghị chưa nên quy định, còn loại ý kiến thứ hai lại cho rằng cần quy định rõ trong luật: Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc này để huy động vốn đối với một số trường hợp cụ thể. Việc thế chấp phải đảm bảo chủ quyền quốc gia, lợi ích của đất nước.