Theo trình bày của ông Phan Minh Xa, năm 1999, ông lập gia đình, không có đất ở. Thương hoàn cảnh khó khăn của ông, bà Hoàng Thị Sâm (bà nội ông Xa) cắt cho một phần đất hoa màu để làm nhà. Phần đất này tiếp giáp với thửa đất của ông, bà Nguyễn Tăng, Phạm Thị Sen phía Đông và Đông Bắc.

Kế tiếp, ông Xa được vợ chồng ông, bà Nguyễn Ngọc Lần, Lê Thị Nghĩa cho thêm một phần diện tích đất trồng cây hàng năm liền kề khe nước chảy phía Nam và giáp thửa đất của ông Nguyễn Tăng phía Đông; phía Tây giáp đường Nguyễn Thị Định hiện tại. Theo đó, tổng diện tích đất vợ chồng ông Xa được cho để sử dụng là 787m2.

Năm 2007, UBND TP. Đồng Hới cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho ông, bà Phan Minh Xa, Phạm Thị Ngân tại thửa đất số 102, tờ bản đồ số 17, diện tích 521,5m2 (trong tổng số diện tích 787m2 ông Xa được người khác cho sử dụng từ năm 1999-PV).

Phía mặt tiền đường Nguyễn Thị Định của phần diện tích đất đang tranh chấp.

Năm 2011, UBND TP. Đồng Hới cấp GCNQSDĐ cho ông bà Nguyễn Tăng, Phạm Thị Sen tại thửa đất số 178, tờ bản đồ 52, diện tích 374,5m2 (thửa đất giáp với đất ông Xa, bà Ngân và một phần diện tích đất vợ chồng ông Lần cho ông Xa). Năm 2014, ông Tăng, bà Sen làm thủ tục tặng lại thửa đất cho con rể Ngô Văn Khánh theo hợp đồng số 83/TP/CC-SCC/HĐGD xác lập tại Phòng công chứng số 1 tỉnh Quảng Bình.

Sau khi hoàn thành thủ tục tặng cho, ông Ngô Văn Khánh được UBND TP. Đồng Hới cấp GCNQSDĐ số CH 02412 tại thửa đất số 178 nêu trên. Có được GCNQSDĐ, ông Khánh kiện vợ chồng ông Xa, bà Ngân vì cho rằng đã làm nhà trên diện tích đất của mình.

Sau khi ông Ngô Văn Khánh viết đơn kiện, ông Phan Minh Xa phải “kêu cứu” đến các cơ quan chức năng TP. Đồng Hới và tỉnh.

Ông Phan Minh Xa trình bày: “Trong hồ sơ xin cấp GCNQSDĐ năm 2007, gia đình kê khai rõ ràng diện tích đất sở hữu hợp pháp, không tranh chấp là 787m2 tại thửa đất số 102, tờ bản đồ 17, thôn Cừa Phú, được Chủ tịch UBND xã Bảo Ninh thời kỳ đó là ông Phạm Minh Hoát ký xác nhận. Tuy nhiên, kết quả thẩm định của Văn phòng đăng ký QSDĐ TP. Đồng Hới chỉ đưa diện tích 521,5m2 vào làm thủ tục cấp GCNQSDĐ. Diện tích còn lại 265,5m2 trong tổng số diện tích 787m2 đã quy chủ cho tôi, gia đình tiếp tục sử dụng ổn định, đến khi ông Ngô Văn Khánh có đơn kiện, vợ chồng tôi mới biết”.

Năm 2020, sau khi xảy ra tranh chấp đất đai giữa ông Phan Minh Xa và ông Ngô Văn Khánh, UBND xã Bảo Ninh đã tiến hành kiểm tra. Báo cáo số 1313/BC-UBND, ngày 24-11-2020, UBND xã Bảo Ninh kết luận, hiện tại, phần diện tích thửa đất đang tranh chấp giữa ông Phan Minh Xa và Ngô Văn Khánh đang được gia đình ông Phan Minh Xa sử dụng ổn định từ trước năm 2001 đến nay.

Theo bản đồ địa chính và sổ mục kê năm 2001 thì phần diện tích tranh chấp nói trên thuộc một phần thửa đất số 102, tờ bản đồ 17, tổng diện tích 787m2, mục đích sử dụng là đất vườn, ghi chủ sử dụng đất cho ông Phan Minh Xa.

Theo ý kiến của các hộ dân canh tác, sử dụng cùng thời điểm thì thửa đất này ông Xa xây dựng nhà và canh tác nông nghiệp từ trước năm 2001.

Thửa đất đang phát sinh tranh chấp nhìn từ phía sau.

Theo bản đồ địa chính năm 2014, thửa đất nói trên (thửa đất số 102, tờ bản đồ 17-PV) thuộc một phần thửa đất số 228, tờ bản đồ 23, diện tích 373,0m2 có mục đích sử dụng BHK ghi tên chủ sử dụng đất cho ông Nguyễn Tăng và được UBND TP. Đồng Hới cấp GCNQSDĐ cho ông Nguyễn Tăng-Phạm Thị Sen năm 2014 và cấp đổi cho ông Ngô Văn Khánh-Nguyễn Thị Doan ngày 3-6-2014 tại thửa đất số 178 tờ 52 diện tích 374,5m2.

Điều khá kỳ lạ là tại báo cáo 1313 của UBND xã Bảo Ninh, thửa đất cấp cho ông Tăng ký hiệu số 228, tờ bản đồ số 23 nhưng khi kiểm tra cơ sở dữ liệu tại Chi nhánh văn phòng đăng ký QSDĐ TP. Đồng Hới thì thửa đất này lại có số là 178, tờ bản đồ số 52?

Vậy chính xác thửa đất ông Nguyễn Tăng được cấp GCNQSDĐ là thửa 228, tờ bản đồ 23 hay là thửa đất số 178, tờ bản đồ số 52?

Thêm nữa, trong báo cáo số 1313/BC-UBND của UBND xã Bảo Ninh chỉ xác định việc quy chủ đối với các hộ gia đình ông Phan Minh Xa, Nguyễn Tăng tại hai thời điểm khác nhau là năm 2020 và năm 2014; thừa nhận giữa hai thửa đất số 102, tờ bản đồ 17 và thửa đất số 178, tờ bản đồ 52 có sự chồng lấn lên nhau, mà không xác minh rõ diện tích đất cấp đổi cho ông Ngô Văn Khánh có thuộc một phần thửa đất ông Phan Minh Xa sở hữu hay ngược lại?

Dấu hỏi lớn nhất là, phần diện tích còn lại 265,5m2 trong tổng diện tích 787m2 tại thửa đất số 102, tờ bản đồ 17 quy chủ cho ông Phan Minh Xa và UBND xã Bảo Ninh đã vào sổ mục kê từ năm 2001, hiện tại do ai quản lý?

Hay đã “cấp nhầm”, “cấp chồng” trong quá trình hoàn thiện hồ sơ cấp GCNQSDĐ cho ông Nguyễn Tăng? Vấn đề này đề nghị các cơ quan chức năng TP. Đồng Hới tiến hành xác minh, kiểm tra làm rõ.

Đáng lưu ý là bà Phạm Thị Ngân-vợ ông Phan Minh Xa-cho hay: “Để xảy ra tình trạng “nhập nhằng”, dẫn đến tranh chấp đất đai giữa các hộ gia đình có một phần trách nhiệm của cán bộ địa chính xã Bảo Ninh thời điểm đó là ông Tạ Thanh Sơn. Quá trình làm thủ tục, hồ sơ cấp GCNQSDĐ cho ông Nguyễn Tăng, ông Tạ Thanh Sơn không tiến hành kiểm tra hiện trạng đất thực tế, không ghi ý kiến xác minh các hộ dân liền kề”(?).

Ông Nguyễn Thăng Long, Trưởng phòng Tài nguyên-Môi trường TP. Đồng Hới cho biết: “UBND TP. Đồng Hới cũng đã nhận đơn “kêu cứu” của ông, bà Phan Minh Xa, Phạm Thị Ngân và chỉ đạo cho phòng chủ trì phối hợp với các ngành chức năng, UBND xã Bảo Ninh kiểm tra, xử lý. Trước mắt, chúng tôi sẽ tiến hành xác định lại nguồn gốc sử dụng đất, việc quy chủ ban đầu, quá trình biến động đất; quy trình thực hiện các thủ tục, hồ sơ cấp GCNQSDĐ… Đặc biệt, làm rõ phần diện tích 265,5m2 trong tổng số diện tích 787m2 tại thửa đất số 102, tờ bản đồ 17 quy chủ cho ông Phan Minh Xa”.